1. Zaburzenia dotyczące układu czerwonokrwinkowego
Do parametrów układu czerwonokrwinkowego zaliczamy :
RBC, HGB, HCT, MCV, MCH, MCHC, RDW oraz RET.
Dla prawidłowej oceny stanu układu czerwonokrwinkowego parametry te należy interpretować łącznie a nie w oderwaniu od siebie. Dla celów ostatecznej diagnozy ważne jest skojarzenie zaistniałych nieprawidłowości z odchyleniami w badaniu fizykalnym pacjenta oraz obecnymi w innych badaniach laboratoryjnych czy np. obrazowych.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------
RBC (red blood count) -
liczba czerwonych krwinek. Krwinki czerwone czyli erytrocyty dzięki zawartej w nich hemoglobinie są w organizmie nośnikami tlenu. Liczbę komórek podaje się w milionach w mm3 lub w terach (1 tera=1012 ) na litr. Istnieje duża rozbieżność w podawanych przez laboratoria oraz podręczniki normach dotyczących prawidłowej liczby erytrocytów. Parametr ten należy traktować bardzo orientacyjnie. Przy wartościach odbiegających od normy należy zwrócić uwagę na wartości hematokrytu i stężenia hemoglobiny, parametry mocno powiązane z liczbą erytrocytów.
Norma: mężczyźni 4,5-6 milionów w mm3; kobiety 4-5,4 milionów w mm3
Zwiększone wartości określa się mianem nadkrwistości (inne synonimy to czerwienica, erytrocytoza i poliglobulia)
zmniejszone są objawem niedokrwistości czyli anemii.
Wzrost produkcji krwinek czerwonych stymulowany jest najczęściej przez niedotlenienie organizmu (towarzyszy mu zwykle wzrost wartości hematokrytu-patrz niżej). W tych przypadkach mówimy o czerwienicy wtórnej (stymulowanej niedotlenieniem). Może ona mieć charakter fizjologiczny jak w przypadku osób mieszkających wysoko nad poziomem morza (mniejsza prężność tlenu wraz ze wzrostem wysokości n.p.m), czy u palaczy tytoniu (blokowanie części hemoglobiny przez toksyny dymu tytoniowego, głównie CO). Podobny wpływ na układ czerwonokrwinkowy ma niedotlenienie organizmu będące następstwem wielu przewlekłych chorób płuc lub serca. Z tego powodu chorobom tym może towarzyszyć przewlekła nadkrwistość. W przypadkach tych ważniejszym i wymagającym monitorowania parametrem jest wartość hematokrytu. Poza czerwienicą wtórną czasami mamy do czynienia z czerwienicą pierwotną. Jest to choroba hematologiczna, której istotą jest nieprawidłowe, niekontrolowane namnażanie krwinek czerwonych. Proliferacja (namnażanie) komórek nie wynika w tym przypadku z niedotlenienia ale jest wynikiem pierwotnej choroby szpiku.
Spadek liczby krwinek czerwonych objawia się niedokrwistością czyli anemią. W przypadku anemii istotniejszym parametrem niż liczba krwinek czerwonych, parametrem, który określa głębokość anemii jest stężenie hemoglobiny.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
HGB (hemoglobin)-
stężenie hemoglobiny wyrażone w g/dl
Norma: mężczyźni 13-18g/dl: kobiety 12-16g/dl.
Tak jak liczba krwinek czerwonych obniżone wartości są objawem niedokrwistości ( anemii), podwyższone występują np. w stanach odwodnienia.
Tak samo jak liczba krwinek czerwonych również ten parametr zależy od wielu czynników takich jak płeć, wysokość nad poziom morza czy tryb życia (np. wyższa u sportowców dyscyplin wytrzymałościowych jak kolarze czy wioślarze). Często dla właściwej oceny ważne jest porównanie wartości stężenia hemoglobiny z wartościami z badań poprzednich. Nawet niewielkie odchylenia od normy mogą być symptomem poważnych chorób. (Przykładowo obniżona wartość hemoglobiny skojarzona z niską wartością MCV wskazuje na niedobór żelaza, za którym może stać zarówno niewłaściwa dieta jak i wiele poważnych chorób, których skutkiem jest jawna lub utajona utrata krwi). Trudno jednoznacznie określić jakie wartości stężenia hemoglobiny powinny być niepokojące. Na pewno zawsze należy poszukiwać przyczyny spadku stężenia hemoglobiny większego niż 1g/dl poniżej normy jak i istotnego obniżenia wartości HGB porównując aktualny wynik z wcześniejszymi badaniami. Czasami nawet niewielkie spadki stężenia hemoglobiny mogą stanowić istotną wskazówką diagnostyczną. Posługując się wartością hemoglobiny często mówimy o łagodnej, umiarkowanej lub ciężkiej niedokrwistości. Pojęcia te mają charakter względny ponieważ objawy towarzyszące niedokrwistości zależą nie tylko od wartości hemoglobiny ale też od tempa jej spadku.
Objawy będą bardziej nasilone przy gwałtownym obniżeniu stężenia hemoglobiny (np.: krwotoki) oraz w przypadku gdy pacjent cierpi na choroby, w przebiegu których obecne jest niedotlenienie narządów (np.: choroba wieńcowa serca). W tych przypadkach nawet stosunkowo wysokie wartości hemoglobiny mogą nie zapewniać dostatecznego zaopatrzenia narządów w tlen. Często przy spadku stężenia hemoglobiny poniżej 7,0 g/dl konieczne jest podanie choremu masy erytrocytarnej (przetoczenie preparatu zawierającego krwinki czerwone.) Są jednak osoby, które nawet przy niższych wartościach nie prezentują objawów niedotlenienia (osoby zaadoptowane do niedotlenienia w związku z przewlekłą anemią) jak i osoby dla których nawet wyższe wartości mogą być groźne. Niezależnie od objawów niedokrwistości nawet niewielka anemia nie dająca żadnych objawów jest ważnym sygnałem, który powinien skłaniać do ustalenia jej przyczyny.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------
HCT (hematocrit)-hematokryt
czyli stosunek objętości krwinek (części stałej krwi) do osocza (części płynnej krwi).
Norma: mężczyźni 40-51%; kobiety 37-47%
Hematokryt jest ważnym parametrem od którego zależy lepkość krwi.
Stany prowadzące do zwiększenia liczby krwinek czerwonych prowadzą do wzrostu hematokrytu, obniżenie liczby krwinek czerwonych daje skutek odwrotny czyli jego spadek.
Poza tym jego wartość zależy w dużym stopniu od stopnia nawodnienia organizmu. Nawadnianie czy to drogą doustną czy za pomocą infuzji płynów dożylnych zmniejsza hematokryt, odwodnienie zaś (biegunki, wymioty, brak podaży płynów) prowadzi do jego wzrostu. Wartość hematokrytu w czasie korekcji odwodnienia lub przewodnienia może się zmieniać o 6-8%.
Tak więc obniżenie hematokrytu jest typowe dla niedokrwistości (anemii) oraz stanów przewodnienia organizmu,
zwiększone wartości występują w przebiegu nadkrwistości (patrz wyżej-czerwienica) oraz są typowe dla odwodnienia organizmu.
Niezależnie jakie czynniki prowadzą do wzrostu hematokrytu, jego wartość powyżej 55% oznacza znaczne zwiększenie gęstości i tym samym lepkości krwi co zagraża wystąpieniem epizodów zakrzepowo-zatorowych. Częstym postępowaniem w tych przypadkach jest wykonanie krwiupustu (zabieg stosowany m.in. w leczeniu czerwienicy prawdziwej).
Ponieważ hematokryt w dużym stopniu zależy od stopnia nawodnienia organizmu jego wartość cechuje dość duża zmienność. W kolejnych badaniach u tej samej osoby wynik może się różnić o kilka punktów procentowych. Na wzrost hematokrytu mogą mieć także wpływ takie czynniki jak wysiłek fizyczny, zimno czy zbyt długi zastój krwi spowodowany stazą (opaską uciskową zakładaną na ramię przy pobieraniu krwi).
Wskaźniki erytrocytarne: MCV, MCH i MCHC
---------------------------------------------------------------------------------------------------------
MCV (mean corpuscular volume)-
średnia objętość krwinki czerwonej. Podawana jest w femtolitrach (1 femtolitr [fl]=10-15litra).
Norma: 80-95 fl u obu płci
W zależności od wartości MCV dzielimy krwinki czerwone na mikrocytarne (MCV poniżej normy), normocytarne (MCV z normie) oraz makrocytarne (MCV powyżej normy).
Wielkość krwinki daje nam istotną informację o przyczynach prowadzących do niedokrwistości (anemii).
Skojarzenie niskich wartości RBC, HGB i Ht (typowe dla niedokrwistości) z niską wartością MCV pozwala zakwalifikować anemię do tzw. niedokrwistości mikrocytarnych (z małą krwinką).
Najczęstszą przyczyną (poza talasemiamii- chorobami występującymi w basenie morza śródziemnego) prowadzącą do takiego obrazu krwi jest niedobór żelaza. W tych przypadkach do lekarza należy ocena czy przyczyną powyższego stanu jest niedobór żelaza w diecie (np. zbyt mała podaż, nieuwzględnienie przy planowaniu diety okresu wzrostu organizmu czy nie wzięcie pod uwagę zwiększonego zapotrzebowania na żelazo w czasie ciąży lub karmienia) czy znacznie poważniejsze przyczyny jak utajone lub jawne krwawienia (np. obfite miesiączki u kobiet w wieku rozrodczym lub inne nieprawidłowe krwawienia np. z dróg rodnych, przewodu pokarmowego czy dróg moczowych). Taka postać anemii może być ważnym symptomem poważnych chorób. Nigdy nie należy podawać żelaza jeśli wcześniej nie ustalono przyczyny jego niedoboru. Dla potwierdzenia niedoboru żelaza i dla ustalenia przyczyny tego niedoboru pomocne są badania oceniające gospodarkę żelazem oraz pomagające wykryć źródło ewentualnego krwawienia. Przykładowe badania oceniające gospodarkę żelazem to poziom ferrytyny i transferryny w surowicy krwi, zaś badaniami prowadzącymi do ustalenia źródła krwawienia i jego przyczyny są badanie ginekologiczne, kału na krew utajoną czy badania endoskopowe jak np. gastroskopia i kolonoskopia (badania endoskopowe żołądka i jelita grubego wykonywane w przypadku podejrzenia utraty krwi przez przewód pokarmowy).
Anemia z wysokimi wartościami MCV to anemia makrocytarna.
Niewielki wzrost MCV (do około 110) może towarzyszyć przypadkom ze zwiększeniem liczby retykulocytów (patrz niżej- retikulocyty), które jako większe krwinki zawyżają średnią wartość MCV. Poza tym makrocytozę stwierdza się w chorobach wątroby i u osób nadużywających alkoholu. Główną przyczyną znacznej makrocytozy jest niedobór kwasu foliowego bądź witaminy B12.
Inne przyczyny wzrostu wskaźnika MCV to hematologiczne zespoły mielodysplastyczne, czy np. niedoczynność tarczycy.
Niedokrwistość z prawidłową wielkością krwinki (MCV)Ten typ niedokrwistości występuje w wielu przewlekłych chorobach jak zakażenia, nowotwory, niewydolność nerek. Może wystąpić przy skojarzeniu niedoborów prowadzących do niedokrwistości mikro i makrocytarnej (np. jednoczesny niedobór żelaza i witaminy B12). Typowy jest też dla niedokrwistości aplastycznych (związanych z pierwotną chorobą szpiku prowadzącą do jego niewydolności).
---------------------------------------------------------------------------------------------------------
MCH (mean corpuscular hemoglobin)-
średnia waga hemoglobiny w krwince. Otrzymywana z podzielenia stężenia hemoglobiny przez liczbę erytrocytów. Wartość MCH podaje się w pikogramach na komórkę (1 pikogram=1012g).
Norma: 27-32pg u obydwu płci
----------------------------------------------------------------------------------------------------------
MCHC (mean corpuscular hemoglobin concentration)-
średnie stężenie hemoglobiny w krwince. Stosunek zawartości hemoglobiny w krwinkach do objętości, którą one zajmują. Wyrażany jest w g/l, a nie jak wcześniej w %.
Norma: 32-36g/dl
Wskaźniki MCH oraz MCHC jeśli dysponujemy wartością MCV nie dostarczają istotnych dodatkowych informacji. Są one zwykle obniżone w niedokrwistości z niedoboru żelaza (tak samo jak wskaźnik MCV).
Podwyższona wartość MCH może występować w niedokrwistości z niedoboru witaminy B12 oraz w niedokrwistościach hemolitycznych (wynikających ze skróconego czasu przeżycia krwinki czerwonej).
Znaczny wzrost MCHC obserwuje się np. w rzadkiej chorobie zwanej sferocytozą. Wraz z MCV wskaźniki te stanowią uzupełnienie morfologicznej klasyfikacji niedokrwistości.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
RDW (red cell distribution width)-
czyli tak zwana miara zróżnicowania wielkości erytrocytów.
Norma: 11,5-14,5% u obu płci
Prawidłowy RDW oznacza względną homogenność komórek (to znaczy ich podobną wielkość). RDW powyżej 15% świadczy o ich heterogenności (anizocytozie), czyli inaczej mówiąc informuje o dużej rozpiętości wielkości krwinek czerwonych. Zaburzenia RDW ocenia się zwykle razem z MCV w celu różnicowania przyczyny niedokrwistości.
I tak niski MCV skojarzony z wysokim RDW jest typowy dla niedoboru żelaza zaś niskie MCV z prawidłowym RDW bardziej pasuje do obrazu niedokrwistości spotykanych w chorobach przewlekłych.
W codziennej praktyce wysoki wskaźnik RDW jest najczęściej pierwszym objawem niedoboru żelaza poprzedzającym wystąpienie odchyleń w innych badaniach.
---------------------------------------------------------------------------------------------------
RET- liczba retykulocytów.
Retikulocyty są to prekursory krwinek czerwonych (niedojrzałe czerwone krwinki) krążące we krwi krócej niż 48 godzin. Liczba retykulocytów odzwierciedla tempo syntezy krwinek czerwonych w szpiku w ciągu ostatnich 48 godzin. Jest miarą aktywności szpiku kostnego.
Norma: 5-15 promili (0.5-1,5%) u obu płci.
Liczba retykulocytów jest bardzo ważnym parametrem obrazującym aktualny stan produkcji krwinek czerwonych.
Wysoka wartość wskazuje na intensywną produkcję tych krwinek (np. stany po utracie krwi, początkowe stadia leczenia anemii czynnikiem niedoborowym (np. żelazem niedokrwistości z niedoboru żelaza) czy hemoliza krwi czyli stan polegający na istotnym skróceniu czasu życia krwinki czerwonej.
Niskie wartości mogą być obecne przy aplazji szpiku (zahamowanie produkcji krwinek przez szpik na skutek jego choroby) lub na skutek wtórnego upośledzenia produkcji krwinek w przebiegu chorób o podłożu endokrynologicznym (niedoczynność tarczycy, niedoczynność nadnerczy itp.), w niewydolności nerek czy w przebiegu wielu chorób przewlekłych.
Do oceny ważny jest podtekst kliniczny. Przykładowo wartość retikulocytozy 1% jest prawidłowa u osoby zdrowej, ale w przypadku osoby z głęboką anemią (hemoglobiną poniżej 7g/dl) taka wartość oznacza upośledzoną regenerację szpiku.
Powyżej omówiona została ta część morfologii, która opisuje układ czerwonokrwinkowy. Zaprezentowane typowe przyczyny możliwych nieprawidłowości są przykładowe i w żadnym wypadku nie systematyzują ani nie wyczerpują zagadnienia.
----------------------------------------------------------------------------------------------------
PDW
PDW, oznacza zróżnicowanie płytek krwi pod względem objętości. Oprócz oznaczenia wskaźnika PDW wskazane jest wykonanie badania ilości płytek krwi i ich średniej objętości. Norma wskaźnika anizocytozy płytek krwi (PDW) mieść się w granicach 6,1–11 fl, a w wymiarze procentowym jest to wartość w granicach 40–60%.
Nie należy skupiać się jedynie na wartościach PDW nie biorąc pod uwagę ilości płytek krwi lub ich objętości.
Wartość PDW stanowi uzupełniający parametr do interpretacji wyniku.
PDW określa liczbę procentową płytek, które odbiegają swoją objętością od pozostałych, standardowych płytek krwi.
Płytki krwi inaczej nazywane trombocytami są małymi, bezjądrzastymi komórkami pełniącymi ważną funkcję w procesie krzepnięcia. Zarówno rozpoczynają ten proces jak i biorą udział w tworzeniu skrzepu, który hamuje wypływ krwi.
---------------------------------------------------------------------------------------------
P-LCR
Badanie wskaźnika dużych płytek krwi. Badanie to wykonuje się by ocenić rozmiar trombocytów. Badanie ilości dużych płytek krwi nie jest standardowym elementem morfologii. Norma dla P-LCR to poniżej 30% dużych płytek krwi. PLC-R podwyższone oznacza obecność nieprawidłowości w układzie krwiotwórczym odpowiadającym za produkcję płytek krwi.
P-LCR podwyższone wraz nieprawidłowymi wynikami pozostałych parametrów krwi świadczy o patologii jaka występuje w układzie krwiotwórczym i zobowiązuje do poszukiwania przyczyny. Za powstanie dużych płytek krwi odpowiedzialne są megakariocyty o zwiększonej ploidii. Powstałe płytki mają dłuższy czas swojego przeżycia. Wykazują zwiększone tendencje do łączenia się w większe struktury, łatwiej przylegają do naczyń.
Długie przeżycie płytek oraz szybszy proces ich tworzenia przyczynia się do powstawiania dużych lub olbrzymich płytek krwi. Taki stan powoduje podwyższony odsetek dużych lub olbrzymich płytek krwi (P-LCR).
---------------------------------------------------------------------------------------------
Erytrocyty (RBC – Red Blood Cell)
Zwiększenie ponad normę zdarza się rzadko (np. u osób przebywających wysoko w górach).
Zmniejszenie liczby erytrocytów to objaw anemii. Może być skutkiem utraty krwi (np. z wrzodu żołądka lub dwunastnicy) albo efektem niedoboru żelaza, witaminy B12 lub kwasu foliowego. Inne przyczyny to ciąża i choroby nerek
--------------------------------------------------------------------------------------------
Hemoglobina (HGB)
Przekroczenie normy świadczy o odwodnieniu organizmu.
Niskie wartości są oznaką anemii.
--------------------------------------------------------------------------------------------
Hematokryt (HCT)
Podwyższony wskaźnik występuje w chorobie o nazwie czerwienica i przy odwodnieniu organizmu.
Obniżony wskaźnik sugeruje anemię.
--------------------------------------------------------------------------------------------
MCV (Mean Corpuscular Volume) zwana makrocytozą –
średnia objętość krwinki czerwonej
Wzrost wartości MCV nie oznacza patologii, ale przy przekroczeniu 110 fl można spodziewać się anemii spowodowanej niedoborem witaminy B12 lub kwasu foliowego.
Zmniejszenie wartości MCV (zwane mikrocytozą) to najczęściej skutek niedoboru żelaza.
----------------------------------------------------------------------------------------------
MCH (Mean Corpuscular Hemoglobin)
średnia zawartość hemoglobiny w krwince czerwonej; pozwala odpowiedzieć na pytanie,czy erytrocyty posiadają normalną, zbyt małą lub zbyt dużą ilość hemoglobiny
Zmniejszenie wartości MCH świadczy o niedobarwieniu (najczęściej w anemii z niedoboru żelaza).
-----------------------------------------------------------------------------------------------
MCHC (Mean Corpuscular Hemoglobin Concentration)
średnie stężenie hemoglobiny w krwince czerwonej, czyli miara wysycenia erytrocytów hemoglobiną (podobnie jak MCH)
Zmniejszenie wartości MCHC jest typowe w anemii z niedoboru żelaza, często spotykane u kobiet miesiączkujących.
------------------------------------------------------------------------------------------------
Leukocyty (WBC – White Blood Cell)
Wzrost liczby krwinek białych nazywamy leukocytozą, a spadek - leukopenią.
Zwiększenie ponad normę to sygnał, że w organizmie toczy się infekcja lub mamy do czynienia z miejscowym albo uogólnionym stanem zapalnym,białaczką,uszkodzeniem tkanek, zakażeniami, zatruciami, nowotworami
Tez przy : wysoka temperatura otoczenia, opalanie się na słońcu, ciąża, wysiłek fizyczny, stres.
Wzrost liczby krwinek białych może być też spowodowany czynnikami patologicznymi, np. uszkodzeniem tkanek, zakażeniami, zatruciami, nowotworami
Zmniejszenie liczby leukocytów może być spowodowane niedoborem granulocytów, limfocytów lub wszystkich komórek jednocześnie. Może być wynikiem uszkodzenia szpiku przez chorobę lub skutkiem ubocznym leczenia (większość leków przeciwnowotworowych powoduje zmniejszenie liczby granulocytów).
Spadek liczby krwinek białych może być wywołany przez niektóre choroby zakaźne, zwłaszcza wirusowe - WZW, grypę, zakażenie HIV, odrę, różyczkę, ospę wietrzną. Leukopenia występuje również przy uszkodzeniu szpiku kostnego przez środki chemiczne i promienie jonizujące, przy aplazji (zatrzymaniu w rozwoju, zaniku) i hipoplazji szpiku, w wyniszczeniu, chorobach z grupy kolagenoz, przerzutach nowotworowych do szpiku kostnego, niektórych białaczkach oraz w ciężkich zakażeniach bakteryjnych (posocznice dury i paradury, wstrząs anafilaktyczny).
-------------------------------------------------------------------------------------------------
Limfocyty (LYM)
Liczba limfocytów zwiększa się w: chłoniakach, przewlekłej białaczce limfocytowej, szpiczaku mnogim, nadczynności tarczycy oraz w chorobach zakaźnych wieku dziecięcego. Uwaga: większa niż u dorosłych liczba limfocytów u dzieci do 4 lat jest normą!
Zmniejszenie liczby limfocytów u dorosłych może być objawem AIDS i, w mniejszym stopniu, innych zakażeń wirusowych; u dzieci może mieć charakter wrodzony i wymagać jak najszybszego leczenia.
-------------------------------------------------------------------------------------------------
Monocyty (MONO)
Zwiększenie liczby monocytów może być spowodowane mononukleozą zakaźną, przewlekłym zakażeniem bakteryjnym: gruźlicą, kiłą, brucelozą, zapaleniem wsierdzia, durem, zakażeniami pierwotniakowymi, a także urazami chirurgicznymi, kolagenozami, chorobą Crohna, nowotworami oraz być objawem białaczki monocytowej.
Zmniejszenie liczby monocytów może być wynikiem toczącej się w organizmie infekcji lub stosowania niektórych leków (np. glikosterydów), ale w praktyce medycznej zwykle nie ma istotnego znaczenia.
--------------------------------------------------------------------------------------------------
Trombocyty (PLT; płytki krwi)
Zwiększenie ponad normę pojawia się w przewlekłych zakażeniach, po wysiłku fizycznym, w niedoborze żelaza, po usunięciu śledziony, w ciąży i w nadpłytkowości samoistnej (nowotwór o łagodnym długotrwałym przebiegu).
Zmniejszenie liczby płytek krwi może być spowodowane ich upośledzonym wytwarzaniem w szpiku (z powodu przerzutów raka do szpiku lub ostrych białaczek), na skutek działania leków przeciwbólowych i antybiotyków, chorób autoimmunizacyjnych lub ich niszczeniem przez toksyny bakteryjne.
--------------------------------------------------------------------------------------------------
Bazofile (granulocyty zasadochłonne, BASO)
Ich liczba zwiększa się w przewlekłych stanach zapalnych przewodu pokarmowego, przy przewlekłej białaczce szpikowej, wrzodziejących zapaleniach jelit, niedoczynności tarczycy, chorobie Hodgkina.
Wynik poniżej normy może się pojawić w ostrych infekcjach, ostrej gorączce reumatycznej, nadczynności tarczycy, ostrym zapaleniu płuc, stresie.
--------------------------------------------------------------------------------------------------
Eozynofile (granulocyty kwasochłonne, EOS)
Wzrost ich liczby wywołują choroby alergiczne, zakaźne, hematologiczne, pasożytnicze, astma oskrzelowa, a także katar sienny, łuszczyca i zażywanie niektórych leków (np. penicyliny).
Przyczyną spadku liczby eozynofilów mogą być zakażenia, dur brzuszny, czerwonka, posocznica, urazy, oparzenia, wysiłek fizyczny oraz działanie hormonów nadnerczowych.
------------------------------------------------------------------------------------------------
Neutrofile (granulocyty obojętnochłonne, NEUT)
Wzrost ich liczby obserwujemy w zakażeniach miejscowych i ogólnych, chorobach nowotworowych, hematologicznych, po urazach, krwotokach, zawałach, w chorobach metabolicznych, u palaczy oraz u kobiet w trzecim trymestrze ciąży.
Spadek liczby neutrocytów występuje natomiast w zakażeniach grzybiczych, wirusowych (grypa, różyczka), bakteryjnych (gruźlica, dur brzuszny, bruceloza), pierwotniakowych (np. malaria), w toksycznym uszkodzeniu szpiku kostnego, przy leczeniu cystostatykami.
-------------------------------------------------------------------------------------------------
OB (odczyn Biernackiego) - ESR (Erythrocyte Sedimentation Rate)
- szybkość opadania krwinek czerwonych
OB jest miarą szybkości opadania krwinek czerwonych w osoczu krwi w określonym czasie (tu w czasie 1 godziny).
OB jest niespecyficznym wskaźnikiem procesu chorobowego (podwyższone nie wskazuje na konkretną chorobę).
Służy także do obserwacji przebiegu choroby.Wartości określane po 2 godzniach nie wnoszą żadnych dodatkowych informacji. U osób starszych wartości prawidłowe mogą być jeszcze wyższe
------------------------------------------------------------------------------------------------
Aminotransferaza alaninowa (ALAT, AIAT, ALT, GPT, SGPT)
Jest to enzym wewnątrzkomórkowy. Jego najwyższe stężenia występują w wątrobie, niższe w mięśniach szkieletowych, mięśniu sercowym i nerkach.
Pojawienie się podwyższonych aktywności ALAT w osoczu wskazuje raczej na uszkodzenie komórek, a nie zaburzenia funkcji narządu. Wzrost ALAT jest zależny od rodzaju i rozległości uszkodzenia. Wzrost do poziomu 40 - 200 U/l może być spowodowany przez: fizjologiczny wzrost u noworodków, choroby wątroby, zapalenie trzustki, hemoliza. Wzrost do poziomu 200 - 400 U/l: cholestazy wątrobowe, marskość wątroby - równolegle obserwuje się podwyższone wartości AspAT, zawał mięśnia sercowego - znacznie wyższe wartości AspAT, mononukleoza zakaźna - maksymalne wartości enzymu występują w drugim tygodniu po zakażeniu, w piątym następuje powrót do wartości prawidłowych, pierwotny niedobór karnityny, leczenie dużymi dawkami salicylanów, przewlekłe leczenie fibratami, przewlekłe leczenie pochodnymi sulfonylomocznika I generacji.
Wzrost do wartości 400 - 4000 U/l: wirusowe zapalenie wątroby, toksyczne uszkodzenie wątroby, niewydolność krążenia
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Aminotransferaza asparaginianowa (AspAT, AST, GOT, SGOT)
Jest to enzym wewnątrzkomórkowy. Jego najwyższe stężenia występują w mięśniu sercowym, wątrobie, mięśniach szkieletowych, nerkach i erytrocytach.
Aktywność wzrasta w w przypadku obumarcia komórek jak również ich uszkodzeniu komórek spowodowanym niedotlenieniem lub działaniem toksyn, a nie zaburzenia funkcji narządu.
Wzrost do poziomu 40 - 200 U/l może być spowodowany przez: mononukleozę zakaźną, alkohol etylowy (ostre stany upojenia alkoholowego) - hemoliza in vivo lub in vitro, inne choroby wątroby, zapalenie trzustki.
Wzrost do poziomu 200 - 400 U/l: zawał mięśnia sercowego, zabiegi chirurgiczne, choroby mięśni szkieletowych (miopatie, dystrofie), przewlekłe zapalenie wątroby.
Wzrost do wartości 400 - 4000 U/l: zawał mięśnia sercowego, ostre reumatoidalne zapalenie mięśnia sercowego, zabiegi kardiochirurgiczne, intensywny masaż serca, wirusowe zapalenie wątroby, toksyczne uszkodzenie wątroby, nowotwory wątroby, zapalenie dróg żółciowych, pozawątrobowa niedrożność kanalików żółciowych, kamica żółciowa, nowotwór trzustki, zwłóknienie przewodów żółciowych
-----------------------------
http://www.strona.net.pl/info_prakt/wyniki_badan/interpre.htm
http://www.poradnikzdrowie.pl/sprawdz-sie/badania/morfologia-krwi-jak-odczytac-wynik_35295.html
http://www.medonet.pl/magazyny/proste-badanie-ratujace-zycie,morfologia-krwi---co-to-za-badanie--jakie-sa-normy-,artykul,1676153.html
http://interpretacjawynikowbadan.info.pl/badania-medyczne/morfologia-krwi-i-ob-krwi.html
http://wylecz.to/pl/badania/badania-laboratoryjne/badanie-pdw-wskaznik-anizocytozy-plytek-krwi.html
https://hematoonkologia.pl/informacje-dla-chorych/materialy-ogolne/id/15/
Do parametrów układu czerwonokrwinkowego zaliczamy :
RBC, HGB, HCT, MCV, MCH, MCHC, RDW oraz RET.
Dla prawidłowej oceny stanu układu czerwonokrwinkowego parametry te należy interpretować łącznie a nie w oderwaniu od siebie. Dla celów ostatecznej diagnozy ważne jest skojarzenie zaistniałych nieprawidłowości z odchyleniami w badaniu fizykalnym pacjenta oraz obecnymi w innych badaniach laboratoryjnych czy np. obrazowych.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------
RBC (red blood count) -
liczba czerwonych krwinek. Krwinki czerwone czyli erytrocyty dzięki zawartej w nich hemoglobinie są w organizmie nośnikami tlenu. Liczbę komórek podaje się w milionach w mm3 lub w terach (1 tera=1012 ) na litr. Istnieje duża rozbieżność w podawanych przez laboratoria oraz podręczniki normach dotyczących prawidłowej liczby erytrocytów. Parametr ten należy traktować bardzo orientacyjnie. Przy wartościach odbiegających od normy należy zwrócić uwagę na wartości hematokrytu i stężenia hemoglobiny, parametry mocno powiązane z liczbą erytrocytów.
Norma: mężczyźni 4,5-6 milionów w mm3; kobiety 4-5,4 milionów w mm3
Zwiększone wartości określa się mianem nadkrwistości (inne synonimy to czerwienica, erytrocytoza i poliglobulia)
zmniejszone są objawem niedokrwistości czyli anemii.
Wzrost produkcji krwinek czerwonych stymulowany jest najczęściej przez niedotlenienie organizmu (towarzyszy mu zwykle wzrost wartości hematokrytu-patrz niżej). W tych przypadkach mówimy o czerwienicy wtórnej (stymulowanej niedotlenieniem). Może ona mieć charakter fizjologiczny jak w przypadku osób mieszkających wysoko nad poziomem morza (mniejsza prężność tlenu wraz ze wzrostem wysokości n.p.m), czy u palaczy tytoniu (blokowanie części hemoglobiny przez toksyny dymu tytoniowego, głównie CO). Podobny wpływ na układ czerwonokrwinkowy ma niedotlenienie organizmu będące następstwem wielu przewlekłych chorób płuc lub serca. Z tego powodu chorobom tym może towarzyszyć przewlekła nadkrwistość. W przypadkach tych ważniejszym i wymagającym monitorowania parametrem jest wartość hematokrytu. Poza czerwienicą wtórną czasami mamy do czynienia z czerwienicą pierwotną. Jest to choroba hematologiczna, której istotą jest nieprawidłowe, niekontrolowane namnażanie krwinek czerwonych. Proliferacja (namnażanie) komórek nie wynika w tym przypadku z niedotlenienia ale jest wynikiem pierwotnej choroby szpiku.
Spadek liczby krwinek czerwonych objawia się niedokrwistością czyli anemią. W przypadku anemii istotniejszym parametrem niż liczba krwinek czerwonych, parametrem, który określa głębokość anemii jest stężenie hemoglobiny.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
HGB (hemoglobin)-
stężenie hemoglobiny wyrażone w g/dl
Norma: mężczyźni 13-18g/dl: kobiety 12-16g/dl.
Tak jak liczba krwinek czerwonych obniżone wartości są objawem niedokrwistości ( anemii), podwyższone występują np. w stanach odwodnienia.
Tak samo jak liczba krwinek czerwonych również ten parametr zależy od wielu czynników takich jak płeć, wysokość nad poziom morza czy tryb życia (np. wyższa u sportowców dyscyplin wytrzymałościowych jak kolarze czy wioślarze). Często dla właściwej oceny ważne jest porównanie wartości stężenia hemoglobiny z wartościami z badań poprzednich. Nawet niewielkie odchylenia od normy mogą być symptomem poważnych chorób. (Przykładowo obniżona wartość hemoglobiny skojarzona z niską wartością MCV wskazuje na niedobór żelaza, za którym może stać zarówno niewłaściwa dieta jak i wiele poważnych chorób, których skutkiem jest jawna lub utajona utrata krwi). Trudno jednoznacznie określić jakie wartości stężenia hemoglobiny powinny być niepokojące. Na pewno zawsze należy poszukiwać przyczyny spadku stężenia hemoglobiny większego niż 1g/dl poniżej normy jak i istotnego obniżenia wartości HGB porównując aktualny wynik z wcześniejszymi badaniami. Czasami nawet niewielkie spadki stężenia hemoglobiny mogą stanowić istotną wskazówką diagnostyczną. Posługując się wartością hemoglobiny często mówimy o łagodnej, umiarkowanej lub ciężkiej niedokrwistości. Pojęcia te mają charakter względny ponieważ objawy towarzyszące niedokrwistości zależą nie tylko od wartości hemoglobiny ale też od tempa jej spadku.
Objawy będą bardziej nasilone przy gwałtownym obniżeniu stężenia hemoglobiny (np.: krwotoki) oraz w przypadku gdy pacjent cierpi na choroby, w przebiegu których obecne jest niedotlenienie narządów (np.: choroba wieńcowa serca). W tych przypadkach nawet stosunkowo wysokie wartości hemoglobiny mogą nie zapewniać dostatecznego zaopatrzenia narządów w tlen. Często przy spadku stężenia hemoglobiny poniżej 7,0 g/dl konieczne jest podanie choremu masy erytrocytarnej (przetoczenie preparatu zawierającego krwinki czerwone.) Są jednak osoby, które nawet przy niższych wartościach nie prezentują objawów niedotlenienia (osoby zaadoptowane do niedotlenienia w związku z przewlekłą anemią) jak i osoby dla których nawet wyższe wartości mogą być groźne. Niezależnie od objawów niedokrwistości nawet niewielka anemia nie dająca żadnych objawów jest ważnym sygnałem, który powinien skłaniać do ustalenia jej przyczyny.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------
HCT (hematocrit)-hematokryt
czyli stosunek objętości krwinek (części stałej krwi) do osocza (części płynnej krwi).
Norma: mężczyźni 40-51%; kobiety 37-47%
Hematokryt jest ważnym parametrem od którego zależy lepkość krwi.
Stany prowadzące do zwiększenia liczby krwinek czerwonych prowadzą do wzrostu hematokrytu, obniżenie liczby krwinek czerwonych daje skutek odwrotny czyli jego spadek.
Poza tym jego wartość zależy w dużym stopniu od stopnia nawodnienia organizmu. Nawadnianie czy to drogą doustną czy za pomocą infuzji płynów dożylnych zmniejsza hematokryt, odwodnienie zaś (biegunki, wymioty, brak podaży płynów) prowadzi do jego wzrostu. Wartość hematokrytu w czasie korekcji odwodnienia lub przewodnienia może się zmieniać o 6-8%.
Tak więc obniżenie hematokrytu jest typowe dla niedokrwistości (anemii) oraz stanów przewodnienia organizmu,
zwiększone wartości występują w przebiegu nadkrwistości (patrz wyżej-czerwienica) oraz są typowe dla odwodnienia organizmu.
Niezależnie jakie czynniki prowadzą do wzrostu hematokrytu, jego wartość powyżej 55% oznacza znaczne zwiększenie gęstości i tym samym lepkości krwi co zagraża wystąpieniem epizodów zakrzepowo-zatorowych. Częstym postępowaniem w tych przypadkach jest wykonanie krwiupustu (zabieg stosowany m.in. w leczeniu czerwienicy prawdziwej).
Ponieważ hematokryt w dużym stopniu zależy od stopnia nawodnienia organizmu jego wartość cechuje dość duża zmienność. W kolejnych badaniach u tej samej osoby wynik może się różnić o kilka punktów procentowych. Na wzrost hematokrytu mogą mieć także wpływ takie czynniki jak wysiłek fizyczny, zimno czy zbyt długi zastój krwi spowodowany stazą (opaską uciskową zakładaną na ramię przy pobieraniu krwi).
Wskaźniki erytrocytarne: MCV, MCH i MCHC
---------------------------------------------------------------------------------------------------------
MCV (mean corpuscular volume)-
średnia objętość krwinki czerwonej. Podawana jest w femtolitrach (1 femtolitr [fl]=10-15litra).
Norma: 80-95 fl u obu płci
W zależności od wartości MCV dzielimy krwinki czerwone na mikrocytarne (MCV poniżej normy), normocytarne (MCV z normie) oraz makrocytarne (MCV powyżej normy).
Wielkość krwinki daje nam istotną informację o przyczynach prowadzących do niedokrwistości (anemii).
Skojarzenie niskich wartości RBC, HGB i Ht (typowe dla niedokrwistości) z niską wartością MCV pozwala zakwalifikować anemię do tzw. niedokrwistości mikrocytarnych (z małą krwinką).
Najczęstszą przyczyną (poza talasemiamii- chorobami występującymi w basenie morza śródziemnego) prowadzącą do takiego obrazu krwi jest niedobór żelaza. W tych przypadkach do lekarza należy ocena czy przyczyną powyższego stanu jest niedobór żelaza w diecie (np. zbyt mała podaż, nieuwzględnienie przy planowaniu diety okresu wzrostu organizmu czy nie wzięcie pod uwagę zwiększonego zapotrzebowania na żelazo w czasie ciąży lub karmienia) czy znacznie poważniejsze przyczyny jak utajone lub jawne krwawienia (np. obfite miesiączki u kobiet w wieku rozrodczym lub inne nieprawidłowe krwawienia np. z dróg rodnych, przewodu pokarmowego czy dróg moczowych). Taka postać anemii może być ważnym symptomem poważnych chorób. Nigdy nie należy podawać żelaza jeśli wcześniej nie ustalono przyczyny jego niedoboru. Dla potwierdzenia niedoboru żelaza i dla ustalenia przyczyny tego niedoboru pomocne są badania oceniające gospodarkę żelazem oraz pomagające wykryć źródło ewentualnego krwawienia. Przykładowe badania oceniające gospodarkę żelazem to poziom ferrytyny i transferryny w surowicy krwi, zaś badaniami prowadzącymi do ustalenia źródła krwawienia i jego przyczyny są badanie ginekologiczne, kału na krew utajoną czy badania endoskopowe jak np. gastroskopia i kolonoskopia (badania endoskopowe żołądka i jelita grubego wykonywane w przypadku podejrzenia utraty krwi przez przewód pokarmowy).
Anemia z wysokimi wartościami MCV to anemia makrocytarna.
Niewielki wzrost MCV (do około 110) może towarzyszyć przypadkom ze zwiększeniem liczby retykulocytów (patrz niżej- retikulocyty), które jako większe krwinki zawyżają średnią wartość MCV. Poza tym makrocytozę stwierdza się w chorobach wątroby i u osób nadużywających alkoholu. Główną przyczyną znacznej makrocytozy jest niedobór kwasu foliowego bądź witaminy B12.
Inne przyczyny wzrostu wskaźnika MCV to hematologiczne zespoły mielodysplastyczne, czy np. niedoczynność tarczycy.
Niedokrwistość z prawidłową wielkością krwinki (MCV)Ten typ niedokrwistości występuje w wielu przewlekłych chorobach jak zakażenia, nowotwory, niewydolność nerek. Może wystąpić przy skojarzeniu niedoborów prowadzących do niedokrwistości mikro i makrocytarnej (np. jednoczesny niedobór żelaza i witaminy B12). Typowy jest też dla niedokrwistości aplastycznych (związanych z pierwotną chorobą szpiku prowadzącą do jego niewydolności).
---------------------------------------------------------------------------------------------------------
MCH (mean corpuscular hemoglobin)-
średnia waga hemoglobiny w krwince. Otrzymywana z podzielenia stężenia hemoglobiny przez liczbę erytrocytów. Wartość MCH podaje się w pikogramach na komórkę (1 pikogram=1012g).
Norma: 27-32pg u obydwu płci
----------------------------------------------------------------------------------------------------------
MCHC (mean corpuscular hemoglobin concentration)-
średnie stężenie hemoglobiny w krwince. Stosunek zawartości hemoglobiny w krwinkach do objętości, którą one zajmują. Wyrażany jest w g/l, a nie jak wcześniej w %.
Norma: 32-36g/dl
Wskaźniki MCH oraz MCHC jeśli dysponujemy wartością MCV nie dostarczają istotnych dodatkowych informacji. Są one zwykle obniżone w niedokrwistości z niedoboru żelaza (tak samo jak wskaźnik MCV).
Podwyższona wartość MCH może występować w niedokrwistości z niedoboru witaminy B12 oraz w niedokrwistościach hemolitycznych (wynikających ze skróconego czasu przeżycia krwinki czerwonej).
Znaczny wzrost MCHC obserwuje się np. w rzadkiej chorobie zwanej sferocytozą. Wraz z MCV wskaźniki te stanowią uzupełnienie morfologicznej klasyfikacji niedokrwistości.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
RDW (red cell distribution width)-
czyli tak zwana miara zróżnicowania wielkości erytrocytów.
Norma: 11,5-14,5% u obu płci
Prawidłowy RDW oznacza względną homogenność komórek (to znaczy ich podobną wielkość). RDW powyżej 15% świadczy o ich heterogenności (anizocytozie), czyli inaczej mówiąc informuje o dużej rozpiętości wielkości krwinek czerwonych. Zaburzenia RDW ocenia się zwykle razem z MCV w celu różnicowania przyczyny niedokrwistości.
I tak niski MCV skojarzony z wysokim RDW jest typowy dla niedoboru żelaza zaś niskie MCV z prawidłowym RDW bardziej pasuje do obrazu niedokrwistości spotykanych w chorobach przewlekłych.
W codziennej praktyce wysoki wskaźnik RDW jest najczęściej pierwszym objawem niedoboru żelaza poprzedzającym wystąpienie odchyleń w innych badaniach.
---------------------------------------------------------------------------------------------------
RET- liczba retykulocytów.
Retikulocyty są to prekursory krwinek czerwonych (niedojrzałe czerwone krwinki) krążące we krwi krócej niż 48 godzin. Liczba retykulocytów odzwierciedla tempo syntezy krwinek czerwonych w szpiku w ciągu ostatnich 48 godzin. Jest miarą aktywności szpiku kostnego.
Norma: 5-15 promili (0.5-1,5%) u obu płci.
Liczba retykulocytów jest bardzo ważnym parametrem obrazującym aktualny stan produkcji krwinek czerwonych.
Wysoka wartość wskazuje na intensywną produkcję tych krwinek (np. stany po utracie krwi, początkowe stadia leczenia anemii czynnikiem niedoborowym (np. żelazem niedokrwistości z niedoboru żelaza) czy hemoliza krwi czyli stan polegający na istotnym skróceniu czasu życia krwinki czerwonej.
Niskie wartości mogą być obecne przy aplazji szpiku (zahamowanie produkcji krwinek przez szpik na skutek jego choroby) lub na skutek wtórnego upośledzenia produkcji krwinek w przebiegu chorób o podłożu endokrynologicznym (niedoczynność tarczycy, niedoczynność nadnerczy itp.), w niewydolności nerek czy w przebiegu wielu chorób przewlekłych.
Do oceny ważny jest podtekst kliniczny. Przykładowo wartość retikulocytozy 1% jest prawidłowa u osoby zdrowej, ale w przypadku osoby z głęboką anemią (hemoglobiną poniżej 7g/dl) taka wartość oznacza upośledzoną regenerację szpiku.
Powyżej omówiona została ta część morfologii, która opisuje układ czerwonokrwinkowy. Zaprezentowane typowe przyczyny możliwych nieprawidłowości są przykładowe i w żadnym wypadku nie systematyzują ani nie wyczerpują zagadnienia.
----------------------------------------------------------------------------------------------------
PDW
PDW, oznacza zróżnicowanie płytek krwi pod względem objętości. Oprócz oznaczenia wskaźnika PDW wskazane jest wykonanie badania ilości płytek krwi i ich średniej objętości. Norma wskaźnika anizocytozy płytek krwi (PDW) mieść się w granicach 6,1–11 fl, a w wymiarze procentowym jest to wartość w granicach 40–60%.
Nie należy skupiać się jedynie na wartościach PDW nie biorąc pod uwagę ilości płytek krwi lub ich objętości.
Wartość PDW stanowi uzupełniający parametr do interpretacji wyniku.
PDW określa liczbę procentową płytek, które odbiegają swoją objętością od pozostałych, standardowych płytek krwi.
Płytki krwi inaczej nazywane trombocytami są małymi, bezjądrzastymi komórkami pełniącymi ważną funkcję w procesie krzepnięcia. Zarówno rozpoczynają ten proces jak i biorą udział w tworzeniu skrzepu, który hamuje wypływ krwi.
Jeżeli wynik PDW jest prawidłowy, a więc mieści się w granicach wartości referencyjnych, oznacza to że większość płytek krwi ma zbliżoną wielkość.
W przypadku kiedy PDW przekracza normę, wynik należy interpretować w ten sposób, że w badanej próbce było znaczne zróżnicowanie wielkość płytek. W krwiobiegu pacjenta są obecne małe i duże trombocyty.
Jeżeli zestawimy ze sobą wyniki średniej objętości płytek krwi (MPV) oraz wskaźnik anizocytozy płytek krwi (PDW) można otrzymać następującą interpretacje wyniku:
- wzrost obydwu wielkości, a więc MPV i PDW często towarzyszy infekcjom bakteryjnym, szczególnie w pierwszej (wczesnej) fazie zapalenia. Może pojawić się również w plamicy małopłytkowej, a także przewlekłych białaczkach.
- wzrost PDW, z jednoczesnym spadkiem MPV może pojawić się w przebiegu anemii hipoplastycznej, niedokrwistości megablastycznej, a także w trakcie chemioterapii.
---------------------------------------------------------------------------------------------
P-LCR
Badanie wskaźnika dużych płytek krwi. Badanie to wykonuje się by ocenić rozmiar trombocytów. Badanie ilości dużych płytek krwi nie jest standardowym elementem morfologii. Norma dla P-LCR to poniżej 30% dużych płytek krwi. PLC-R podwyższone oznacza obecność nieprawidłowości w układzie krwiotwórczym odpowiadającym za produkcję płytek krwi.
P-LCR podwyższone wraz nieprawidłowymi wynikami pozostałych parametrów krwi świadczy o patologii jaka występuje w układzie krwiotwórczym i zobowiązuje do poszukiwania przyczyny. Za powstanie dużych płytek krwi odpowiedzialne są megakariocyty o zwiększonej ploidii. Powstałe płytki mają dłuższy czas swojego przeżycia. Wykazują zwiększone tendencje do łączenia się w większe struktury, łatwiej przylegają do naczyń.
Długie przeżycie płytek oraz szybszy proces ich tworzenia przyczynia się do powstawiania dużych lub olbrzymich płytek krwi. Taki stan powoduje podwyższony odsetek dużych lub olbrzymich płytek krwi (P-LCR).
---------------------------------------------------------------------------------------------
Erytrocyty (RBC – Red Blood Cell)
Zwiększenie ponad normę zdarza się rzadko (np. u osób przebywających wysoko w górach).
Zmniejszenie liczby erytrocytów to objaw anemii. Może być skutkiem utraty krwi (np. z wrzodu żołądka lub dwunastnicy) albo efektem niedoboru żelaza, witaminy B12 lub kwasu foliowego. Inne przyczyny to ciąża i choroby nerek
--------------------------------------------------------------------------------------------
Hemoglobina (HGB)
Przekroczenie normy świadczy o odwodnieniu organizmu.
Niskie wartości są oznaką anemii.
--------------------------------------------------------------------------------------------
Hematokryt (HCT)
Podwyższony wskaźnik występuje w chorobie o nazwie czerwienica i przy odwodnieniu organizmu.
Obniżony wskaźnik sugeruje anemię.
--------------------------------------------------------------------------------------------
MCV (Mean Corpuscular Volume) zwana makrocytozą –
średnia objętość krwinki czerwonej
Wzrost wartości MCV nie oznacza patologii, ale przy przekroczeniu 110 fl można spodziewać się anemii spowodowanej niedoborem witaminy B12 lub kwasu foliowego.
Zmniejszenie wartości MCV (zwane mikrocytozą) to najczęściej skutek niedoboru żelaza.
----------------------------------------------------------------------------------------------
MCH (Mean Corpuscular Hemoglobin)
średnia zawartość hemoglobiny w krwince czerwonej; pozwala odpowiedzieć na pytanie,czy erytrocyty posiadają normalną, zbyt małą lub zbyt dużą ilość hemoglobiny
Zmniejszenie wartości MCH świadczy o niedobarwieniu (najczęściej w anemii z niedoboru żelaza).
-----------------------------------------------------------------------------------------------
MCHC (Mean Corpuscular Hemoglobin Concentration)
średnie stężenie hemoglobiny w krwince czerwonej, czyli miara wysycenia erytrocytów hemoglobiną (podobnie jak MCH)
Zmniejszenie wartości MCHC jest typowe w anemii z niedoboru żelaza, często spotykane u kobiet miesiączkujących.
------------------------------------------------------------------------------------------------
Leukocyty (WBC – White Blood Cell)
Wzrost liczby krwinek białych nazywamy leukocytozą, a spadek - leukopenią.
Zwiększenie ponad normę to sygnał, że w organizmie toczy się infekcja lub mamy do czynienia z miejscowym albo uogólnionym stanem zapalnym,białaczką,uszkodzeniem tkanek, zakażeniami, zatruciami, nowotworami
Tez przy : wysoka temperatura otoczenia, opalanie się na słońcu, ciąża, wysiłek fizyczny, stres.
Wzrost liczby krwinek białych może być też spowodowany czynnikami patologicznymi, np. uszkodzeniem tkanek, zakażeniami, zatruciami, nowotworami
Zmniejszenie liczby leukocytów może być spowodowane niedoborem granulocytów, limfocytów lub wszystkich komórek jednocześnie. Może być wynikiem uszkodzenia szpiku przez chorobę lub skutkiem ubocznym leczenia (większość leków przeciwnowotworowych powoduje zmniejszenie liczby granulocytów).
Spadek liczby krwinek białych może być wywołany przez niektóre choroby zakaźne, zwłaszcza wirusowe - WZW, grypę, zakażenie HIV, odrę, różyczkę, ospę wietrzną. Leukopenia występuje również przy uszkodzeniu szpiku kostnego przez środki chemiczne i promienie jonizujące, przy aplazji (zatrzymaniu w rozwoju, zaniku) i hipoplazji szpiku, w wyniszczeniu, chorobach z grupy kolagenoz, przerzutach nowotworowych do szpiku kostnego, niektórych białaczkach oraz w ciężkich zakażeniach bakteryjnych (posocznice dury i paradury, wstrząs anafilaktyczny).
-------------------------------------------------------------------------------------------------
Limfocyty (LYM)
Liczba limfocytów zwiększa się w: chłoniakach, przewlekłej białaczce limfocytowej, szpiczaku mnogim, nadczynności tarczycy oraz w chorobach zakaźnych wieku dziecięcego. Uwaga: większa niż u dorosłych liczba limfocytów u dzieci do 4 lat jest normą!
Zmniejszenie liczby limfocytów u dorosłych może być objawem AIDS i, w mniejszym stopniu, innych zakażeń wirusowych; u dzieci może mieć charakter wrodzony i wymagać jak najszybszego leczenia.
-------------------------------------------------------------------------------------------------
Monocyty (MONO)
Zwiększenie liczby monocytów może być spowodowane mononukleozą zakaźną, przewlekłym zakażeniem bakteryjnym: gruźlicą, kiłą, brucelozą, zapaleniem wsierdzia, durem, zakażeniami pierwotniakowymi, a także urazami chirurgicznymi, kolagenozami, chorobą Crohna, nowotworami oraz być objawem białaczki monocytowej.
Zmniejszenie liczby monocytów może być wynikiem toczącej się w organizmie infekcji lub stosowania niektórych leków (np. glikosterydów), ale w praktyce medycznej zwykle nie ma istotnego znaczenia.
--------------------------------------------------------------------------------------------------
Trombocyty (PLT; płytki krwi)
Zwiększenie ponad normę pojawia się w przewlekłych zakażeniach, po wysiłku fizycznym, w niedoborze żelaza, po usunięciu śledziony, w ciąży i w nadpłytkowości samoistnej (nowotwór o łagodnym długotrwałym przebiegu).
Zmniejszenie liczby płytek krwi może być spowodowane ich upośledzonym wytwarzaniem w szpiku (z powodu przerzutów raka do szpiku lub ostrych białaczek), na skutek działania leków przeciwbólowych i antybiotyków, chorób autoimmunizacyjnych lub ich niszczeniem przez toksyny bakteryjne.
--------------------------------------------------------------------------------------------------
Bazofile (granulocyty zasadochłonne, BASO)
Ich liczba zwiększa się w przewlekłych stanach zapalnych przewodu pokarmowego, przy przewlekłej białaczce szpikowej, wrzodziejących zapaleniach jelit, niedoczynności tarczycy, chorobie Hodgkina.
Wynik poniżej normy może się pojawić w ostrych infekcjach, ostrej gorączce reumatycznej, nadczynności tarczycy, ostrym zapaleniu płuc, stresie.
--------------------------------------------------------------------------------------------------
Eozynofile (granulocyty kwasochłonne, EOS)
Wzrost ich liczby wywołują choroby alergiczne, zakaźne, hematologiczne, pasożytnicze, astma oskrzelowa, a także katar sienny, łuszczyca i zażywanie niektórych leków (np. penicyliny).
Przyczyną spadku liczby eozynofilów mogą być zakażenia, dur brzuszny, czerwonka, posocznica, urazy, oparzenia, wysiłek fizyczny oraz działanie hormonów nadnerczowych.
------------------------------------------------------------------------------------------------
Neutrofile (granulocyty obojętnochłonne, NEUT)
Wzrost ich liczby obserwujemy w zakażeniach miejscowych i ogólnych, chorobach nowotworowych, hematologicznych, po urazach, krwotokach, zawałach, w chorobach metabolicznych, u palaczy oraz u kobiet w trzecim trymestrze ciąży.
Spadek liczby neutrocytów występuje natomiast w zakażeniach grzybiczych, wirusowych (grypa, różyczka), bakteryjnych (gruźlica, dur brzuszny, bruceloza), pierwotniakowych (np. malaria), w toksycznym uszkodzeniu szpiku kostnego, przy leczeniu cystostatykami.
-------------------------------------------------------------------------------------------------
OB (odczyn Biernackiego) - ESR (Erythrocyte Sedimentation Rate)
- szybkość opadania krwinek czerwonych
OB jest miarą szybkości opadania krwinek czerwonych w osoczu krwi w określonym czasie (tu w czasie 1 godziny).
OB jest niespecyficznym wskaźnikiem procesu chorobowego (podwyższone nie wskazuje na konkretną chorobę).
Służy także do obserwacji przebiegu choroby.Wartości określane po 2 godzniach nie wnoszą żadnych dodatkowych informacji. U osób starszych wartości prawidłowe mogą być jeszcze wyższe
------------------------------------------------------------------------------------------------
Aminotransferaza alaninowa (ALAT, AIAT, ALT, GPT, SGPT)
Jest to enzym wewnątrzkomórkowy. Jego najwyższe stężenia występują w wątrobie, niższe w mięśniach szkieletowych, mięśniu sercowym i nerkach.
Pojawienie się podwyższonych aktywności ALAT w osoczu wskazuje raczej na uszkodzenie komórek, a nie zaburzenia funkcji narządu. Wzrost ALAT jest zależny od rodzaju i rozległości uszkodzenia. Wzrost do poziomu 40 - 200 U/l może być spowodowany przez: fizjologiczny wzrost u noworodków, choroby wątroby, zapalenie trzustki, hemoliza. Wzrost do poziomu 200 - 400 U/l: cholestazy wątrobowe, marskość wątroby - równolegle obserwuje się podwyższone wartości AspAT, zawał mięśnia sercowego - znacznie wyższe wartości AspAT, mononukleoza zakaźna - maksymalne wartości enzymu występują w drugim tygodniu po zakażeniu, w piątym następuje powrót do wartości prawidłowych, pierwotny niedobór karnityny, leczenie dużymi dawkami salicylanów, przewlekłe leczenie fibratami, przewlekłe leczenie pochodnymi sulfonylomocznika I generacji.
Wzrost do wartości 400 - 4000 U/l: wirusowe zapalenie wątroby, toksyczne uszkodzenie wątroby, niewydolność krążenia
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Aminotransferaza asparaginianowa (AspAT, AST, GOT, SGOT)
Jest to enzym wewnątrzkomórkowy. Jego najwyższe stężenia występują w mięśniu sercowym, wątrobie, mięśniach szkieletowych, nerkach i erytrocytach.
Aktywność wzrasta w w przypadku obumarcia komórek jak również ich uszkodzeniu komórek spowodowanym niedotlenieniem lub działaniem toksyn, a nie zaburzenia funkcji narządu.
Wzrost do poziomu 40 - 200 U/l może być spowodowany przez: mononukleozę zakaźną, alkohol etylowy (ostre stany upojenia alkoholowego) - hemoliza in vivo lub in vitro, inne choroby wątroby, zapalenie trzustki.
Wzrost do poziomu 200 - 400 U/l: zawał mięśnia sercowego, zabiegi chirurgiczne, choroby mięśni szkieletowych (miopatie, dystrofie), przewlekłe zapalenie wątroby.
Wzrost do wartości 400 - 4000 U/l: zawał mięśnia sercowego, ostre reumatoidalne zapalenie mięśnia sercowego, zabiegi kardiochirurgiczne, intensywny masaż serca, wirusowe zapalenie wątroby, toksyczne uszkodzenie wątroby, nowotwory wątroby, zapalenie dróg żółciowych, pozawątrobowa niedrożność kanalików żółciowych, kamica żółciowa, nowotwór trzustki, zwłóknienie przewodów żółciowych
-----------------------------
http://www.strona.net.pl/info_prakt/wyniki_badan/interpre.htm
http://www.poradnikzdrowie.pl/sprawdz-sie/badania/morfologia-krwi-jak-odczytac-wynik_35295.html
http://www.medonet.pl/magazyny/proste-badanie-ratujace-zycie,morfologia-krwi---co-to-za-badanie--jakie-sa-normy-,artykul,1676153.html
http://interpretacjawynikowbadan.info.pl/badania-medyczne/morfologia-krwi-i-ob-krwi.html
http://wylecz.to/pl/badania/badania-laboratoryjne/badanie-pdw-wskaznik-anizocytozy-plytek-krwi.html
https://hematoonkologia.pl/informacje-dla-chorych/materialy-ogolne/id/15/
Badanie krwi w kontekście boreliozy zawsze stanowi istotną część diagnostyki tej choroby, warto zgłębiać więcej wiedzy na ten temat.
OdpowiedzUsuń