Wyczerpanie, męczliwość
Nie ustalono, na ile „objaw przewlekłego zmęczenia,, (CFS/chronicfatigue syndrome) stanowi odrębną chorobę, a na ile stanowi objaw boreliozy. Prawie wszyscy chorujący na boreliozę podają ten objaw jako najdłużej utrzymujący się, który jako jedyny po ustąpieniu innych zaburzeń, obserwowany jest jeszcze nawet po roku.
----------------------------------------------------------------------------------------------
Oczy
Wszystkie części oczu, począwszy od naczyniówki do siatkówki i od ciała szklistego do komory przedniej oka mogą być zajęte w przebiegu boreliozy. Rzadziej dochodzi do zajęcia nerwu wzrokowego. Przede wszystkim, w fazie przewlekłej może się rozwinąć retinopatia, która prowadzi do zwężenia pola widzenia (widzenie tunelowe, czarne plamy).
Inne objawy:
» czerwone oczy (zapalenie tęczówki)
» nadwrażliwość na światło
» bóle za gałką oczną
» bóle przy poruszaniu gałką oczną
» podwójne widzenie
» niewyraźne widzenie
» zespół Hornera
» zaburzenia w polu widzenia
» zapalenie błony środkowej oka (zapalenie jagodówki)
» zapalenie naczyniówki oka (chorioiditis) z przejściowym zanikiem ostrości widzenia.
----------------------------------------------------------------------------------------------
Fibromialgia
Na fibromialgię (bóle mięśni, więzadeł i ścięgien) cierpi około 2% ogólnej populacji.
Objaw towarzyszący przed i po zlewnych potach.
Wskutek zmian zapalnych w naczyniach krwionośnych borelioza może prowadzić do zaburzeń funkcji mózgowia. Najbardziej znane są nagle występujące porażenia, jak przy prawdziwym udarze, bóle głowy, osłabienie zdolności umysłowych, napady nadwrażliwości, splątanie lub apatia, senność aż do utraty świadomości. Popularne przy boreliozie są występujące po kilku dniach objawy bólowe, jak również porażenie twarzy lub porażenie innych nerwów czaszkowych, które mogą wyrażać się w postaci podwójnego widzenia, niemożności poruszania głową, porażenia barków i innych dolegliwości. Przy zaangażowaniu nerwów mówi się o neuroboreliozie (por. s. 46). Zapalenie naczyń wywołane przez boreliozę może stanowić przyczynę utraty słuchu lub węchu
Zapalenia stawów są często i szybko kwalifikowane jako „reumatyzm stawowy”, np. dna moczanowa, łuszczyca (łuszczycowe zapalenie stawów) lub jednoczesne zapalenie wielu stawów (chroniczne poliarthritis), kiedy jeszcze nie nastąpiło rozpoznanie boreliozy
Zapalenie stawu palucha jest bolesne. Palce dłoni i stóp stają się obrzęknięte. Przy zapalnie zmienionych, pogrubiałych palcach prawie niemożliwym jest np. ich prostowanie. Znane są także obrzęki pięt. Rozpoznanie „zespołu cieśni nadgarstka” powinno być stawiane ostrożnie
Na fibromialgię (bóle mięśni, więzadeł i ścięgien) cierpi około 2% ogólnej populacji.
Fibromialgia jest często występującym zespołem bólowym o nieznanym pochodzeniu.
Objawy bólowe dotyczą całego aparatu ruchowego, często zaczynając się w obszarze kręgosłupa szyjnego i lędźwiowego oraz ramion, karku, kończyn górnych i dolnych oraz pośladków. Porównywalne bóle mięśniowe, które mogą się nasilać pod wpływem ucisku, tworzą w przypadku boreliozy obraz fibromialgiopodobny. Fibromialgia jest obecnie rozważana jako choroba psychosomatyczna.
-----------------------------------------------------------------------------------------------
Gorączka
Niemal wszyscy autorzy donoszą o stanie gorączkowym, przechodzących przez głowę falach ciepła lub stale podwyższonej temperaturze podstawowej ciała, podczas gdy gorączka powyżej 39°C występuje rzadko. Pocenie nocne, od lekkiego do wymagającego kilku zmian pościeli, jest jednym z objawów boreliozy, podobnie jak AIDS, gruźlicy, malarii
------------------------------------------------------------------------------------------------
DreszczeObjaw towarzyszący przed i po zlewnych potach.
-------------------------------------------------------------------------------------------------
MózgowieWskutek zmian zapalnych w naczyniach krwionośnych borelioza może prowadzić do zaburzeń funkcji mózgowia. Najbardziej znane są nagle występujące porażenia, jak przy prawdziwym udarze, bóle głowy, osłabienie zdolności umysłowych, napady nadwrażliwości, splątanie lub apatia, senność aż do utraty świadomości. Popularne przy boreliozie są występujące po kilku dniach objawy bólowe, jak również porażenie twarzy lub porażenie innych nerwów czaszkowych, które mogą wyrażać się w postaci podwójnego widzenia, niemożności poruszania głową, porażenia barków i innych dolegliwości. Przy zaangażowaniu nerwów mówi się o neuroboreliozie (por. s. 46). Zapalenie naczyń wywołane przez boreliozę może stanowić przyczynę utraty słuchu lub węchu
------------------------------------------------------------------------------------------
Zapalenie stawówZapalenia stawów są często i szybko kwalifikowane jako „reumatyzm stawowy”, np. dna moczanowa, łuszczyca (łuszczycowe zapalenie stawów) lub jednoczesne zapalenie wielu stawów (chroniczne poliarthritis), kiedy jeszcze nie nastąpiło rozpoznanie boreliozy
Najczęściej zajęte są duże stawy: biodrowy, kolanowy, barkowy, łokciowy, ale także stawy palców dłoni i stóp oraz żuchwy.
Objawami są bóle przy poruszaniu się, ale może do nich również należeć wysięk i bolesny obrzęk stawu. Zapalenie może dotyczyć mięśni, ścięgien i torebki stawowej. Ponieważ może się ono spontanicznie przenosić się z jednego stawu na drugi, pacjenci czują się niepewnie, sądzą że nie będą traktowani poważnie, także z tego powodu, że USG i obrazy RTG nie wykazują żadnych szczególnych odchyleń.
Zapalenie stawu palucha jest bolesne. Palce dłoni i stóp stają się obrzęknięte. Przy zapalnie zmienionych, pogrubiałych palcach prawie niemożliwym jest np. ich prostowanie. Znane są także obrzęki pięt. Rozpoznanie „zespołu cieśni nadgarstka” powinno być stawiane ostrożnie
Jeżeli w odpowiednim czasie rozpocznie się leczenie antybiotykami, można zapobiec uszkodzeniu chrząstek. Brak leczenia lub niewłaściwe leczenie przewlekłego zapalenia stawów może doprowadzić do rozwoju artrozy z uszkodzeniem chrząstek
----------------------------------------------------------------------------------------------
Sztywność stawów
Często jest wynikiem nerwowości, zaburzonej zdolności koncentracji, zaburzeń w doborze słów, kłopotów ze snem, bezsilności w radzeniu sobie z chorobą i w końcu - rezygnacji.
Typowy objaw dla reumatyzmu stawowego jest czasami pierwszą oznaką boreliozy.
Sztywność może dotyczyć wszystkich stawów, najczęściej palców, kolan i kręgów szyjnych.
----------------------------------------------------------------------------------------------
RozdrażnienieCzęsto jest wynikiem nerwowości, zaburzonej zdolności koncentracji, zaburzeń w doborze słów, kłopotów ze snem, bezsilności w radzeniu sobie z chorobą i w końcu - rezygnacji.
-----------------------------------------------------------------------------------------------
Porażenie twarzy
Porażenie twarzy jest objawem, który diagnostów kieruje ku rozpoznaniu „neuroboreliozy”. Porażona może być powieka oczna lub cała mimika twarzy. Możliwe są także zaburzenia mowy, porażenie mięśni biorących udział w połykaniu, strun głosowych i związane z tym niewyjaśnione zaburzenia połykania i chrypka pomimo braku infekcji grypowej. Z reguły te objawy naprowadzają diagnostów na boreliozę.
-------------------------------------------------------------------------------------------------
Zaczerwienienie twarzy
Napadowy objaw występujący wskutek zapalenia nerwów czaszkowych przy neuroboreliozie.
-------------------------------------------------------------------------------------------------
Wzmożone wypadanie włosów
Nadmierna utrata włosów obserwowana jest dotychczas głównie w pierwszym stadium
choroby. Jest ona często przejściowa, następnie znika. N a podstawie pojedynczych doniesień stwierdzono również przejściowe wypadanie włosów podczas ostrego rzutu w przewlekłym stadium.
------------------------------------------------------------------------------------------------
Bóle gardła
Bóle gardła pojawiają się w związku z boreliozą jako objaw dyskusyjny, jednakże opisywany przez lekarzy jako element składowy.
------------------------------------------------------------------------------------------------
Skóra
Silne zapalenie skóry (acrodermatitis) jest najbardziej znanym obrazem choroby i typowym późnym objawem, który stanowi dowód przebycia boreliozy, ponieważ tkanka łączna kurczy się pod skórą i pozostawia pergaminową, cienką, nieelastyczną pomarszczoną skórę.
W ostrym stadium skóra na dłoniach, przedramionach, stopach i podudziach staje się czerwono-niebieska. Częściowo widoczne stają się naczynia krwionośne. Brak i zaburzenia czucia, mrowienie, uczucie polewania ciepłą wodą lub łaskotania insektów, irytuje tak bardzo, że chory w końcu rzeczywiście czuje ukłucia niewidzialnych insektów.
Zanikowe zapalenie skóry kończyn (acrodermatitis chronica atrophicans - A C A ) mylnie określane jest jako róża przyranna, zapalenie stawów i przewlekła niewydolność żylna. Wyjaśnienie może przynieść próba hodowli Borrelia z zapalnie zmienionej skóry. Badania przeprowadzone na uniwersytecie w Grazu (Binder, Kerl, Muellegger) wykazały w 2004 roku, że w grupie 221 pacjentów z ACA, pomimo jednoznacznych parametrów laboratoryjnych i badania tkanki, prawidłową diagnozę postawiono zaledwie u 40 pacjentów.
Uszkodzenia błony śluzowej jamy ustnej: skóra staje się cienka, sucha i podatna na uszkodzenie.
Twardzina (morphaea) to białe, małe, płaskie blizny, które mogą występować na całym ciele. Podobne, mocno swędzące zmiany skórne pojawiają się w okolicy żeńskich i męskich narządów płciowych, ale nie w przypadku boreliozy. Węzłowe, łagodne obrzęki - często na płatkach usznych (lichen sclerosus et atrophicus) - mogą występować u dzieci. Czerwone plamy na policzku (rumień policzkowy) profesor Herzez zaobserwował już w 1989 roku u 13% spośród 314 badanych przez niego pacjentów z rumieniem wędrującym (erythema migrans)
---------------------------------------------------------------------------------------------
Serce
Sercowy blok AV
Pomimo że dr Allan Steere i współpracownicy już w 1980 roku odkryli zajęcie serca wśród 8% badanych przez nich pacjentów z boreliozą, biegli jeszcze w latach 90. deklarowali je jako rzadkie zjawisko. Dr Hans Horst prognozował już wówczas, że statystycznie liczby wskazujące na zajęcie serca są tak niskie, ponieważ zaniedbuje się kierowanie pacjentów na USG mięśnia sercowego. Można jedynie poradzić pacjentom z boreliozą, aby w przypadku wystąpienia zaburzeń rytm u serca starali się o skierowanie do kardiologa.
Wysięk w worku osierdziowym (wysięk w pericardium)Jeszcze przed 5 laty bardzo rzadko opisywano nagromadzenie się płynu w worku osierdziowym. Z powodu wysięku w osierdziu pacjenci odczuwają lekkie palenie w żołądku; dopiero badanie USG wykazuje, że jest to worek osierdziowy. Wysięk można stwierdzić podczas USG serca. Kto jest pewny - dobrowolnie odwiedza kardiologa.
Ponieważ wysięk w pericardium może tworzyć się jako wynik infekcji wirusowej (np. Coxackie lub Herpes), która pozostawia po sobie przeciwciała w naszej krwi, jest on rzadko rozpoznawany jako objaw boreliozy. Na jego obecność wskazuje narastanie i spadek objętości wysiękowej w osierdziu w rytm terapii antybiotykowej i utrzymujące się wycofanie wysięku w efekcie skutecznej terapii. W przebiegu choroby autorki, Ute Fischer- ponad 10 lat trwało, zanim po wielu niejednoznacznych wcześniejszych orzeczeniach, opowiedziano się ostatecznie za tym, że z powodu nie występowania
innych chorób infekcyjnych, może to być tylko efektem boreliozy.
Wysięk osierdziowy jest objawem przewlekłego zapalenia worka osierdziowego, które może także ostatecznie ulec zbliznowaceniu. Mówi się wtedy o sercu pancernym, ponieważ blizny tworzą mocny płaszcz wokół mięśnia sercowego i mogą ograniczać rytmiczne kurczenie się i rozkurczanie.
Zapalenie mięśnia sercowego (Carditis)
Pod koniec lat 80. zapalenie serca w powodu boreliozy traktowano jako skrajnie rzadki objaw, ponieważ nie było ono po prostu badane. To się zmieniło. Gazeta lekarska z 19 listopada 1996 roku: dr Michael Stille-Siegener i jego współpracownicy szacują, że 4 do 10% pacjentów z boreliozą będzie miało zapalenie serca. Ostre zapalenie serca może doprowadzić do osłabienia i powiększenia mięśnia sercowego
Zaburzenia przewodzenia bodźców między przedsionkami a komorami (blokAV) dzieli się na trzy stopnie ciężkości. W ciągu minuty może nastąpić zmiana między blokiem AV stopnia 1 i 3. W przypadku bloku AV trzeciego stopnia zupełnie brak przewodzenia między przedsionkami a komorami. W zależności od postaci, okresowo lub na stałe konieczny jest rozrusznik serca. Antybiotykoterapia zastosowana w odpowiednim czasie może temu zapobiec.
Zaburzenia rytmu serca
Wielu pacjentów donosi o silnych kołataniach serca, mówią także o „gonitwie” lub „galopie” serca. Zaburzenia rytmu serca są widoczne w badaniu EKG. Niekiedy są tak nasilone, że musi zostać wszczepiony rozrusznik.
------------------------------------------------------------------------------------------
Zaburzenia koncentracji (dezorientacja)
Objawy te charakteryzują przede wszystkim neuroboreliozę, wskazują czasem jednak także na boreliozę bez zajęcia nerwów. Wygląda to jak choroba Alzheimera; człowiek idzie gdzieś i nie wie dlaczego; czyta list i go nie pojmuje. Zaburzenia w doborze słów są szczególnie obciążające, kiedy pracuje się w zawodzie, gdzie konieczne jest pisanie lub telefonowanie. Ludzie, którzy cieszyli się wcześniej znakomitą pamięcią, teraz często nie mogą sobie przypomnieć podstawowych informacji. Tylko pisanie kartek, wyrozumiali koledzy (jak długo?) i partner życiowy ratują dyscyplinę dnia codziennego.
Często objawy te występują dopiero w fazie przewlekłej i określane są przez orzekających jako „nerwica”. Jeśli są one efektem boreliozy i poddaje się je odpowiedniemu leczeniu, wycofują się.
-------------------------------------------------------------------------------------------
Bóle głowy
Ból głowy jest objawem ogólnym i powinien być oceniany jako odpowiedź organizmu na drobnoustroje, trucizny i substancje szkodliwe. W 1996 roku dr Dieter Hassler obrazowo opisał częste w boreliozie bóle głowy jako „bóle głowy tworzące kask, promieniujące od karku”. W żadnym wypadku izolowany ból głowy nie może być interpretowany jako borelioza, ponieważ ten objaw ogólny towarzyszy też wielu innym chorobom.
--------------------------------------------------------------------------------------------
Nadwrażliwość na światło
Podobnie jak nadwrażliwość na hałas, ten objaw obserwowany jest przeważnie w neuroboreliozie
--------------------------------------------------------------------------------------------
Powiększenie węzłów chłonnych
W pierwszym stadium choroby pacjenci często skarżą się na ból węzłów chłonnych.
---------------------------------------------------------------------------------------------
Żołądek
Bóle brzucha, nudności, brak apetytu, ból przy ucisku brzucha i wymioty przeważają w pierwszym stadium choroby.
----------------------------------------------------------------------------------------------
Menstruacja
Nie borelioza, a terapia antybiotykowa zaburza rytm menstruacji. Opóźniona menstruacja może, jeśli niewróci samoistnie, zostać przywrócona do właściwego rytmu za pomocą hormonów. W ekstremalnych sytuacjach menopauza pojawia się dużo wcześniej..
-----------------------------------------------------------------------------------------------
Wydzielanie mleka, bóle piersi
O tym mówią pacjenci na spotkaniach grupowych.
------------------------------------------------------------------------------------------------
Bóle mięśni
-----------------------------------------------------------------------------------------------
Sztywność karku
Objaw ten wymieniany jest w wielu publikacjach na temat boreliozy.
Do 2005 roku traktowano sztywność karku jako objaw pierwszego stadium boreliozy. Dobra współpraca między grupami samopomocy pomogła jednak stwierdzić, że występuje ono we wszystkich stadiach. Zwraca jednak uwagę fakt, że ograniczenia w poruszaniu zdarzają się tylko w ciągu dnia i ustępują pod wpływem środków przeciwbólowych, jak diklofenak, co przemawia przeciwko występowaniu skutków degeneracji. Z drugiej strony częste zapalenia uszkadzają muskulaturę kręgosłupa szyjnego. W okresie wolnym od dolegliwości należy wykonywać gimnastykę karku, co pomaga zachować ruchomość
-----------------------------------------------------------------------------------------------
Układ nerwowy
Borelioza jest infekcją wielonarządową. Hipotezę, że Borrelia są do znalezienia w każdym narządzie można udowodnić tylko wtedy, gdy ma się możliwość ich zbadania za życia pacjenta lub po jego śmierci. Borrelia wykryto ju ż w wątrobie, płucach, śledzionie i nerkach.
Borelioza może zaatakować cały układ nerwowy, w tym wszystkie nerwy, mózg oraz doprowadzić do zapalenia opon mózgowych i rdzenia kręgowego. Do tego mogą wystąpić porażenia i zaburzenia czucia całego ciała
--------------------------------------------------------------------------------------------------
Neuralgie
Stany bólowe wewnątrz określonych obszarów nerwowych wskazują na zapalenie nerwów. Często zajęte są nerwy kończyn. Ból wyraża się jako typowy ból niedokrwienny. Wyróżnia się tym, że zależny od boreliozy ból niedokrwienny występuje także w spoczynku i znika lub zmniejsza się pod wpływem antybiotykoterapii.
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Szumy w uszach
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Narządy
Borelioza jest infekcją wielonarządową. Hipotezę, że Borrelia są do znalezienia w każdym narządzie można udowodnić tylko wtedy, gdy ma się możliwość ich zbadania za życia pacjenta lub po jego śmierci. Borrelia wykryto ju ż w wątrobie, płucach, śledzionie i nerkach.
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Zespół Parkinsona
Neurolodzy coraz częściej opisują przypadki, w których po zdiagnozowaniu boreliozy wystąpił zespół parkinsonowski, lub choroba Parkinsona przedstawiała się jako borelioza. Objawy zaczynają się często jako nieszkodliwa niezręczność i narastają aż do utraty siły fizycznej, bez uszczerbku na inteligencji i świadomości. Drżenia traktowane jako typowe (tremor) nie występują u każdego chorego na parkinsonizm. Dalszymi objawami są utrata sił, sztywna mimika, skłonność do upadania podczas chodzenia i depresja. Obie choroby mogą występować równolegle lub oddzielnie, nie mając ze sobą nic wspólnego. Zwraca uwagę jedynie fakt, że typowe leki przeciw chorobie Parkinsona nie są skuteczne w przypadku chorych na boreliozę.
--------------------------------------------------------------------------------------------------
Zaburzenia osobowości
Zaburzenia potencji
Zaburzenia erekcji i utrata libido lub - odwrotnie - całkowite odblokowanie, są zgłaszane przez wielu pacjentów, wprawdzie nie w praktykach lekarskich, tylko w osobistych rozmowach.
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Zaburzenia psychiczne
Halucynacje, depresja, splątanie i całkowita zmiana osobowości aż do schizofrenii powtarzają się, im dłużej trwa borelioza. Zrezygnowani, bezsilni i pozbawieni nadziei pacjenci uznają się za straconych, mają przypiętą etykietę choroby urojeniowej, mogą utracić kontakt z rzeczywistością. Mogą się wówczas pojawić czynności natrętne (wyniszczenie, manie) i ataki paniki, które zaczynają się gwałtownie i wiążą się z dużym wyczerpaniem. Objawy te są w końcu przypisane boreliozie, co jest wprawdzie nie prawdziwe, ale mimo to, ludzi, u których borelioza jest ostatecznie zagłuszona psychofarmaceutykami, może nawet doprowadzić do samobójstwa.
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Tętno
Podwyższony puls w spoczynku jest rejestrowany przez wielu pacjentów z boreliozą,
mim o że nie chodzi tu o objaw właściwy dla boreliozy.
-------------------------------------------------------------------------------------------------
Zespół Reitera
Chodzi tu o zespół objawów, które typowo składają się z: zapalenia stawów kolanowych, zapalenia gałek ocznych i zapalenia dróg moczowych, szczególnie cewki moczowej. Jednoczesne występowanie dwóch z tych objawów, co jest możliwe w przypadku boreliozy, opisywane jest w literaturze jako „niekompletny zespół Reitera”.
------------------------------------------------------------------------------------------------
Tarczyca
Wywoływana przez boreliozę niedoczynność gruczołu tarczycowego i oporność na insulinę mogą być wyjaśnieniem nadwagi, która charakteryzuje 80% pacjentów w przewlekłej fazie boreliozy Hipoteza ta została wysunięta przez amerykańskiego lekarza dr. Josepha Burrascano z USA, który od ponad 20 lat donosił o boreliozie, a przez niemieckich diagnostów traktowany był sceptycznie. W związku z tymi zjawiskami może także pozostawać obserwowany u przewlekle chorych na boreliozę wzrost poziomu cholesterolu. Niedoczynność tarczycy prowadzi do podwyższenia poziomu cholesterolu
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Bóle w kręgosłupie
Trudne do zniesienia bóle nasuwają podejrzenia wypadnięcia krążka międzykręgowego. Najsilniejszy ból pojawia się nocą. Dolegliwości te nasilają się przy napięciu i obciążeniu fizycznym. Typowe środki przeciwbólowe nie przynoszą ulgi. Wykonanie tomografii komputerowej pozwala wykryć rzeczywistą przyczynę i zapobiega niepotrzebnym operacjom krążków międzykręgowych.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Napady potów
Wielu pacjentów z boreliozą skarży się na zlewne poty nocą, szczególnie w okolicy głowy i szyi; są one tak silne, że chorzy muszą się w nocy cztery, pięć razy przebierać. Szczególnie w przypadku kobiet z menopauzą powstają trudności w odróżnieniu hormonalnych uderzeń gorąca od napadów gorączki.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------
Napady zawrotów głowy
Częsty objaw, który jednak może mieć inne przyczyny.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Zaburzenia widzenia
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Zaburzenia czucia
Chory odczuwa dotyk inaczej niż dotychczas. Skóra jest podrażniona, nawet głaskanie boli. Boleśnie odczuwany uchwyt ramienia wywołuje u diagnostów podejrzenie zapalenia mięśni lub stwardnienia rozsianego. Trochę ciepła parzy. Rzekome mrowienie irytuje jak odczucie obecności insektów. Fale przepływającej krwi odczuwa się jak polewanie skóry ciepłą wodą.Niektórzy czują lodowate zimno w nietypowych okolicach ciała, np. na plecach i pośladkach. Fatalne jest odczuwanie mrowienia insektów, które umiejscawia się na skórze. Kiedy chory w końcu się przyzwyczai, zaczyna te ukłucia ignorować.
------------------------------------------------------------------------------------------------------
Skurcze
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Zaburzenia mowy, pisma i doboru słów
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Smutek
Celowo nie zaliczyliśmy objawów zaburzeń emocjonalnych do depresji, chociaż wielu chorych na boreliozę jest przygnębionych. Odczuwają oni bezsilność, przygnębienie, a także odtrącenie jako fatum, ponieważ nie są traktowani poważnie przez fundusze zdrowia, pracodawców, związki zawodowe, a także przez przyjaciół czy członków rodziny. Obserwowany jest także głęboki smutek, zły nastrój, agresja, dla których nie ma innego wyjaśnienia, poza tym, są one wynikiem zaniku połączeń w mózgu wywołanego boreliozą, neurotoksynami i/lub przeciwciałami. Tylko niewielu terapeutów bierze to pod uwagę.
------------------------------------------------------------------------------------------------------
Uczucie zranienia żeber
------------------------------------------------------------------------------------------------------
Drżenia, głuchota i palenie
Na podstawie książki :
U. Fischer, B. Siemund - Borelioza. Poradnik dla pacjentów
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz