Stosowanie witaminy D w praktyce klinicznej

Stosowanie witaminy D w praktyce klinicznej
Alternative Medicine Review, March, 2008 by John J. Cannell, Bruce W. Hollis
(tłum. użytkowe Adrian Bakalarz)

Streszczenie

Ostanie badania potwierdziły, że witamina D (cholekalcyferol) znacząco zmniejsza śmiertelność z powodu niemalże każdej przyczyny, co wywiera nacisk na medyczne, etyczne i prawne implikacje prawidłowego diagnozowania i odpowiedniego leczenia jej deficytu. Nie tylko jest on powszechny, ale jest prawdopodobnie regułą, że ma on związek z większością chorób cywilizacyjnych.

Końcowym wynikiem metabolizmu witaminy D jest hormon o cechach sekosteroidalnych, który to hormon posiada potężne zdolności naprawczo-homeostatyczne oraz plejotropowe (wpływające na więcej niż jedną cechę ustroju naraz). Hormon ten modyfikuje więcej niż 200 ludzkich genów w wielu tkankach, co znaczy, że posiada tyle wariantów aktywności ile genów modyfikuje.

Jednym z najważniejszych genów regulowanych przez witaminę D jest gen odpowiedzialny za produkcję katelicydyny, naturalnie powstającego antybiotyku o szerokim spektrum. Poziom naturalnej witaminy D, jaką mają osoby żyjące w środowisku dobrze nasłonecznionym waha się między 40 a 70 ng/mL, uzyskuje go obecnie niewiele osób.

Oszacowanie serum 25(OH)D jest jedynym sposobem na postawienie diagnozy i upewnienia się, że leczenie jest stosowne i bezpieczne. Istnieją trzy sposoby uzupełniania deficytu witaminy D: światło
słoneczne, promienie ultrafioletowe (UVB) i suplementacja witaminą D. Uzupełnianie deficytu u zdrowych pacjentów drogą suplementacji w ilości  2000 -7000 IU witaminy D. dziennie powinno być wystarczające do uzyskania poziomu między 40-70 ng/mL przez cały rok.

Osoby cierpiące na poważne schorzenia mające związek z deficytem witaminy D (rak, choroby serca, stwardnienie rozsiane,cukrzyca, autyzm i gro innych chorób) powinny utrzymywać przez cały rok witaminę D na poziomie 55-70 ng/ mL. Osoby takie nie tylko powinny być intensywniej suplementowane witaminą D, ale również powinny mieć częściej monitorowany poziom wapnia oraz 25(OH) D we krwi.

Suplementacja witaminą D powinna być zawsze terapią pomocniczą u pacjentów z ciężkimi schorzeniami i nigdy nie może zastępować standardowego leczenia. Teoretycznie, farmakologiczne dawki witaminy D (2 000 IU/kg masy ciała przez 3 dni) mogą wytworzyć wystarczającą ilość naturalnego antybiotyku katelicydyny, żeby wyleczyć powszechne schorzenia dróg oddechowych takie jak grypa czy przeziębienie, ale wymaga to przeprowadzenia dalszych badań.

Wprowadzenie

Ostatnie metaanalizy 18 randomizowanych kontrolowanych prób (RCT) odkryły, że cholekalcyferol(witamina D) znacząco obniża śmiertelność. (1) Odkrycie to jest tym bardziej znaczące, że użyto relatywnie niskich dawek witaminy D (528 IU (13 mcg)) i wyniki pokrywały się wśród licznych analiz podgrup. Pomimo niskich dawek stosowanych przez krótki okres prób, obniżono śmiertelność o 7%.(2)Lappe ostatnio donosił w pierwszym RCT o roli witaminy D w hamowaniu rozwoju raka narządów wewnętrznych i odkrył jego 60 procentową redukcję przez podwyższenie poziomu 25(OH)D z 29 ng/mL do 38 ng/mL stosując dawkę 1 100 IU (28 mcg) dziennie. (5)

Punkt wyjściowy i wywołany leczeniem poziom 25(OH)D w krwi stanowiły mocne i niezależnie wskaźniki ryzyka raka. Lappe pozostawił otwartą kwestię możliwości, że większe dawki i w ten sposób wyższy poziom 25(OH)D mogą chronić przed nawet większą ilością przypadków raka.poziom 25(OH)D podaje się w literaturze zarówno w ng/mL jak nmol/L; 1 ng/mL to 2.5 nmol/L.
Poza rakiem, witamina D ma związek chorobami sercowonaczyniowymi, nadciśnieniem, wylewami,cukrzycą, stwardnieniem rozsianym, stanami zapalnymi jelit, osteoporozą, chorobami przyzębia, zębów zwyrodnieniem plamki żółtej, chorobami psychicznymi, reumatoidalnym zapaleniem stawów,skłonnością do upadków, chronicznymi bólami. (6-10)

Ostatnie badania ujawniły znaczące dowody, że epidemie grypy, a może nawet zwykłe przeziębienie, jest spowodowane sezonowym deficytem witaminy D, która pośrednio przyczynia się do produkcji katelicydyny. (11) Odkryto, że dawka 2 000 IU witaminy D dziennie niemalże kompletnie eliminuje występowanie przeziębienia i grypy. (12)

Nawet potrójna epidemia wśród dzieci – autyzmu, astmy i cukrzycy typu I - która wybuchła po powszechnym doradzaniu unikania promieni słonecznych, może być tragicznym następstwem deficytu witaminy D dziecka w okresie niemowlęctwa lub matki w okresie ciąży.

Twierdzenie, że witamina D może pomóc ochronić się przed takim szerokim spektrum chorób może zdawać się niedorzeczne, dopóki nie uświadomimy sobie, że witamina D nie jest witaminą. Jest to raczej hormon o cechach sekosteroidalnych (molekuł spokrewnionych ze steroidami), który to hormon posiada potężne zdolności naprawczo-homeostatyczne oraz plejotropowe (wpływające na więcej niż jedną cechę ustroju naraz).

Wcześniej często sądzono, że główną aktywnością witaminy D jest jej funkcja endokrynalna – regulacja poziomu wapnia w surowicy - i w ten sposób jest zaangażowana w metabolizm kości. Faktycznie, klasyczna praca witaminy D zaczyna się kiedy nerki utleniają 25(OH)D do 1,25[(OH).sub.2]D, która z kolei w sposób bezpośredni i pośredni utrzymuje poziom wapnia w surowicy.
Jednakże w przeciągu ostatnich 10 lat stało się jasne, że witamina D obejmuje swoim działaniem więcej niż sterowanie gospodarką wapniową. (16) Enzym, który następnie hydroksyluje 25(OH)D do
1,25[(OH).sub.2]D (aktywowana witamina D, hormon steroidowy) jest obecny w wielu różnych ludzkich tkankach innych niż nerki. 1,25[(OH).sub.2]D jest w nich produkowany i bezpośrednio
oddziałuje na wiele komórek przez ich funkcje autowydzielnicze i przypuszczalnie parakrynowe. (17)Większość organów posiada receptory dla witaminy 1,25[(OH).sub.2]D. (18) Podobnie jak wszystkie hormony steroidowe, 1,25[(OH).sub.2]

D działa jak molekularny przełącznik, aktywując docelowo ponad 200 genów, a w konsekwencji regulując ich działanie. W ten sposób produkowana w określonym miejscu 1,25[(OH).sub.2]D znajduje się w większości tkanek ciała, jest pod kontrolą autonomicznej kontroli autowydzielniczej i ma tyle mechanizmów działania ile genów namierzy.

To wyjaśnia dlaczego ta sama substancja może pełnić rolę w ochronną przed rakiem, grypą, astmą, stwardnieniem rozsianym i schorzeniami sercowo-naczyniowymi, a nie jedynie leczyć krzywicę i osteomalację.

Twierdzenia te wzbudziły zrozumiały sceptycyzm i wiele pytań. Czy witamina D jest lekiem na wszystko?

Kiedy powinno się zalecić jej stosowanie? W jakiej ilości? Jakiego rodzaju witaminę powinno się stosować? Jakie ilości powinny stosować dzieci, a jakie kobiety ciężarne i karmiące?

Czy właściwe jest stosowanie wyższych dawek witaminy D jako towarzyszącego leczenia dla którejkolwiek z powyższych chorób?

Jak interpretować wyniki badania witaminy D i jakiego rodzaju test jest dobry?

Jakie jest ryzyko toksyczności?
----------------------------------------------------------------------------------------------------

Podsumowanie

Niedobór witaminy D jest powszechny i jest związany z wieloma schorzeniami. Zrozumienie fizjologii

witaminy D i posiadanie dużej ilości podejrzeń jest kluczem decydującym w postawieniu diagnozy.

Poziom 25(OH)D w krwi niższy niż 40 ng/mL rzadko można znaleźć u osób żyjących w bogatych w

światło słoneczne środowiskach a taki poziom jest konieczny do zapewnienia normalizacji farmakokinezy witaminy D. Leczenie światłem słonecznym lub sztucznym promieniowaniem UVB jest proste, ale zwiększa ryzyko zachorowania na niezłośliwe typy raka skóry i postarza skórę. Oparzenia zwiększają ryzyko wystąpienia złośliwego raka skóry. Odpowiednia suplementacja ustna wymaga dawek, które mogą spowodować brak komfortu u lekarza, jako że fizjologiczne dawki witaminy D, jeśli nie ma obecności światła słonecznego, prawdopodobnie wahają się między 400 IU dziennie dla niemowląt a 10 000 IU dla chorobliwie otyłych.

Leczenie niedoboru witaminy D, u skądinąd zdrowych pacjentów, musi być dostosowane do każdego z

osobna z powodu wielu czynników mających wpływ na poziom 25(OH)D. Dawki powinny być odpowiednie do utrzymania poziomu 25(OH)D między 40-70 ng/mL. Pacjenci z chorobami chronicznymi związanymi z niedoborem witaminy D, szczególnie rakami organów wewnętrznych,powinni otrzymywać dawki pozwalające na uzyskanie poziomu 25(OH)D wyższego niż normalny - 55-70 ng/mL. Ostrożności wymaga każdy pacjent z hiperkalcemią. Stosowanie krótkoterminowo,farmakologicznych dawek witaminy D w celu leczenia przeziębienia czy grypy – 2 000 IU/ kg masy ciała dziennie—choć teoretycznie obiecujące, oczekują dalszych badań.

Piśmiennictwo

(1.) Autier P, Gandini S. Vitamin D supplementation and total mortality: a meta-analysis of randomized

controlled trials. Arch Intern Med 2007;167:1730-1737.

(2.) Studer M, Briel M, Leimenstoll B, et al. Effect of different antilipidemic agents and diets on

mortality: a systematic review. Arch Intern Med 2005;165:725-730.

(3.) Perez-Castrillon JL, Vega G, Abad L, et al. Effects of Atorvastatin on vitamin D levels in patients

with acute ischemic heart disease. Amy J Cardiol 2007;99:903-905.

(4.) Aloia JF, Li-Ng M, Pollack S. Statins and vitamin D. Am j Cardiol 2007;100:1329.

(5.) Lappe JM, Travers-Gustafson D, Davies KM, et al. Vitamin D and calcium supplementation reduces

cancer risk: results of a randomized trial. Am J Clin Nutr 2007;85:1586-1591.

(6.) Holick MF. High prevalence of vitamin D inadequacy and implications for health. Mayo Clin Proc

2006;81:353-373.

(7.) Peterlik M, Cross HS. Vitamin D and calcium deficits predispose for multiple chronic diseases. Eur

J Clin Invest 2005;35:290-304.

(8.) Holick MF. Sunlight and vitamin D for bone health and prevention of autoimmune diseases,

cancers, and cardiovascular disease. Amy J Clin Nutr 2004;80:1678S-1688S.

(9.) Zittermann A. Vitamin D in preventive medicine: are we ignoring the evidence? Br J Nutr

2003;89:552-572.

(10.) Peterlik M, Cross HS. Dysfunction of the vitamin D endocrine system as common cause for

multiple malignant and other chronic diseases. Anticancer Res 2006;26:2581-2588.

(11.) Cannell JJ, Vieth R, Umhau JC, et al. Epidemic influenza and vitamin D. Epidemiol Infect

2006;134:1129-1140.

(12.) Aloia J, Li-Ng M. Re: epidemic influenza and vitamin D. Epidemiol Infect 2007;135:1095-1096;

author reply 1097-1098.

(13.) Cannell JJ. Autism and vitamin D. Med Hypotheses 2007; Oct 24 [Epub ahead of print]

(14.) Litonjua AA, Weiss ST. Is vitamin D deficiency to blame for the asthma epidemic? J Allergy Clin

Immunol 2007;120:1031-1035.

(15.) Hypponen E, Laara E, Reunanen A, et al. Intake of vitamin D and risk of type 1 diabetes: a birthcohort

study. Lancet 2001;358:1500-1503.

(16.) Heaney RP. Long-latency deficiency disease: insights from calcium and vitamin D. Am J Clin Nutr

2003;78:912-919.

(17.) Lips P. Vitamin D physiology. Prog Biophys Mol Biol 2006;92:4-8.

(18.) Dusso AS, Brown AJ, Slatopolsky E. Vitamin D. Am J Physiol Renal Physiol 2005;289:F8-F28.

(19.) Heaney RP, Dowell MS, Hale CA, Bendich A. Calcium absorption varies within the reference

range for serum 25-hydroxyvitamin D. J Am Coil Nutr 2003;22:142-146.

(20.) Bischoff-Ferrari HA, Dietrich T, Orav EJ, et al. Higher 25-hydroxyvitamin D concentrations are

associated with better lower-extremity function in both active and inactive persons aged > or =60 y.
Amy J Clin Nutr 2004;80:752-758.

(21.) Garland CF, Gorham ED, Mohr SB, et al. Vitamin D and prevention of breast cancer: pooled

analysis. J Steroid Biochem Mol Biol 2007;103:708-711.

(22.) Holick MF. Vitamin D deficiency. N Engl J Med 2007;357:266-281.

(23.) Heaney RP. The vitamin D requirement in health and disease. J Steroid Biochem Mol Biol

2005;97:13-19.

(24.) Bischoff-Ferrari HA, Giovannucci E, Willett WC, et al. Estimation of optimal serum

concentrations of 25-hydroxyvitamin D for multiple health outcomes. Amy Clin Nutr 2006;84:18-28.

(25.) Cannell JJ, Hollis BW, Zasloff M, Heaney RP. Diagnosis and treatment of vitamin D deficiency.

Expert Opin Pharmacother 2008;9:107-118.

(26.) Barger-Lux MJ, Heaney RP. Effects of above average summer sun exposure on serum 25-hydroxyvitamin D and calcium absorption. J Clin Endocrinol Metab 2002;87:4952-4956.

(27.) Vieth R. What is the optimal vitamin D status for health? Prog Biophys Mol Biol 2006;92:26-32.

(28.) Vieth R. The pharmacology of vitamin D, including fortification strategies. In: Feldman D, Pike

JW, Glorieux FH, eds. Vitamin D. San Diego, CA: Elsevier; 2005:995-1015.

(29.) Hollis BW, Wagner CL, Drezner MK, Binkley NC. Circulating vitamin D3 and 25-hydroxyvitamin

D in humans: an important tool to define adequate nutritional vitamin D status. J Steroid Biochem Mol
Biol 2007;103:631-634.

(30.) Heaney RP: The case for improving vitamin D status. J Steroid Biochem Mol Biol 2007;103:635-641.

(31.) Chapuy MC, Preziosi P, Maamer M, et al. Prevalence of vitamin D insufficiency in an adult

normal population. Osteoporos Int 1997;7:439-443.

(32.) Lamberg-Allardt CJ, Outila TA, Karkkainen MU, et al. Vitamin D deficiency and bone health in

healthy adults in Finland: could this be a concern in other parts of Europe? J Bone Miner Res 2001;16:2066-2073.

(33.) Rucker D, Allan JA, Fick GH, Hanley DA. Vitamin D insufficiency in a population of healthy

western Canadians. CMAJ 2002;166:1517-1524.

(34.) Roth DE, Martz P, Yeo R, et al. Are national vitamin D guidelines sufficient to maintain adequate

blood levels in children? Can J Public Health 2005;96:443-449.

(35.) Gordon CM, DePeter KC, Feldman HA, et al. Prevalence of vitamin D deficiency among healthy

adolescents. Arch Pediatr Adolesc Med 2004;158:531-537.

(36.) Weisberg P, Scanlon KS, Li R, Cogswell ME. Nutritional rickets among children in the United

States: review of cases reported between 1986 and 2003. Am, J Clin Nutr 2004;80:1697S-1705S.

(37.) Ladhani S, Srinivasan L, Buchanan C, Allgrove J. Presentation of vitamin D deficiency. Arch Dis

Child 2004;89:781-784.

(38.) Almeras L, Eyles D, Benech P, et al. Developmental vitamin D deficiency alters brain protein

expression in the adult rat: implications for neuropsychiatric disorders. Proteomics 2007;7:769-780.

(39.) Feron F, Burne TH, Brown J, et al. Developmental Vitamin D3 deficiency alters the adult rat brain.

Brain Res Bull 2005;65:141-148.

(40.) Bodnar LM, Simhan HN, Powers RW, et al. High prevalence of vitamin D insufficiency in black

and white pregnant women residing in the northern United States and their neonates. J Nutr 2007;137:447-452.

(41.) Nesby-O'Dell S, Scanlon KS, Cogswell ME, et al. Hypovitaminosis D prevalence and

determinants among African American and white women of reproductive age: third National Health and

Nutrition Examination Survey, 1988-1994. Am J Clin Nutr 2002;76:187-192.

(42.) Poskitt EM, Cole TJ, Lawson DE. Diet, sunlight, and 25-hydroxy vitamin D in healthy children

and adults. Br Med J 1979;1:221-223.

(43.) Holick MF. Photosynthesis of vitamin D in the skin: effect of environmental and life-style

variables, Fed Proc 1987;46:1876-1882.

(44.) Hollis BW. Circulating 25-hydroxyvitamin D levels indicative of vitamin D sufficiency:

implications for establishing a new effective dietary intake recommendation for vitamin D. J Nutr
2005;135:317-322.

(45.) Levis S, Gomez A, Jimenez C, et al. Vitamin D deficiency and seasonal variation in an adult South

Florida population. J Clin Endocrinol Metab 2005;90:1557-1562.

(46.) Willis CM, Laing EM, Hall DB, et al. A prospective analysis of plasma 25-hydroxyvitamin D

concentrations in white and black prepubertal females in the southeastern United States. Am J Clin Nutr
2007;85:124-130.

(47.) Holick MF. McCollum Award Lecture, 1994: vitamin D--new horizons for the 21st century. Am J

Clin Nutr 1994;60:619-630.

(48.) Yanoff LB, Parikh SJ, Spitalnik A, et al. The prevalence of hypovitaminosis D and secondary

hyperparathyroidism in obese Black Americans. Clin Endocrinol (Oxf) 2006;64:523-529.

(49.) Erkal MZ, Wilde J, Bilgin Y, et al. High prevalence of vitamin D deficiency, secondary

hyperparathyroidism and generalized bone pain in Turkish immigrants in Germany: identification of risk
factors. Osteoporos Int 2006;17:1133-1140.

(50.) Gloth FM 3rd, Lindsay JM, Zelesnick LB, Greenough WB 3rd. Can vitamin D deficiency produce

an unusual pain syndrome.) Arch Intern Med 1991;151:1662-1664.

(51.) Wilkins CH, Sheline YI, Roe CM, et al. Vitamin D deficiency is associated with low mood and

worse cognitive performance in older adults. Am J Geriatr Psychiatry 2006;14:1032-1040.

(52.) Vieth R, Kimball S, Hu A, Walfish PG. Randomized comparison of the effects of the vitamin D3

adequate intake versus 100 mcg (4000 IU) per day on biochemical responses and the wellbeing of
patients. Nutr J 2004;3:8.

(53.) Holick MF. The vitamin D epidemic and its health consequences. J Nutr 2005;135:2739S-2748S.

(54.) Houghton LA, Vieth R. The case against ergocalciferol (vitamin D2) as a vitamin supplement. Am

J Clin Nutr 2006;84:694-697.

(55.) Trang HM, Cole DE, Rubin LA, et al. Evidence that vitamin D3 increases serum 25-

hydroxyvitamin D more efficiently than does vitamin D2. Am J Clin Nutr 1998;68:854-858.

(56.) Armas LA, Hollis BW, Heaney RP. Vitamin D2 is much less effective than vitamin D3 in humans.

J Clin Endocrinol Metab 2004;89:5387-5391.

(57.) Grey A, Lucas J, Horne A, et al. Vitamin D repletion in patients with primary hyperparathyroidism

and coexistent vitamin D insufficiency. J Clin Endocrinol Metab 2005;90:2122-2126.

(58.) Penniston KL, Tanumihardjo SA. The acute and chronic toxic effects of vitamin A. Am J Clin Nutr

2006;83:191-201.

(59.) Rohde CM, DeLuca HE All-trans retinoic acid antagonizes the action of calciferol and its active

metabolite, 1,25-dihydroxycholecalciferol, in rats. J Nutr 2005;135:1647-1652.

(60.) Oh K, Willett WC, Wu K, et al. Calcium and vitamin D intakes in relation to risk of distal

colorectal adenoma in women. Am. J Epidemiol 2007;165:1178-1186.

(61.) Vieth R, Cole DE, Hawker GA, et al. Wintertime vitamin D insufficiency is common in young

Canadian women, and their vitamin D intake does not prevent it. Eur J Clin Nutr 2001;55:1091-1097.

(62.) Brot C, Vestergaard P, Kolthoff N, et al. Vitamin D status and its adequacy in healthy Danish

perimenopausal women: relationships to dietary intake, sun exposure and serum parathyroid hormone.

Br J Nutr 2001;86:S97-S103.

(63.) Aloia JF, Talwar SA, Pollack S, Yeh J. A randomized controlled trial of vitamin D3

supplementation in African American women. Arch Intern Med 2005;165:1618-1623.

(64.) Heaney RP, Davies KM, Chen TC, et al. Human serum 25-hydroxycholecalciferol response to

extended oral dosing with cholecalciferol. Am J Clin Nutr 2003;77:204-210.

(65.) Wortsman J, Matsuoka LY, Chen TC, et al. Decreased bioavailability of vitamin D in obesity. Am J

Clin Nutr 2000;72:690-693.

(66.) Valsamis H, Arora SK, Labban B, McFarlane S. Antiepileptic drugs and bone metabolism. Nutr

Metab (Lond) 2006;3:36.

(67.) Epstein S, Schneider AE. Drug and hormone effects on vitamin D metabolism. In: Feldman D,

Pike JW, Glorieux FH, eds. Vitamin D. San Diego, CA: Elsevier; 2005:1253-1291.

(68.) Hollis BW, Wagner CL. Vitamin D deficiency during pregnancy: an ongoing epidemic. Am J Clin

Nutr 2006;84:273.

(69.) O'Loan J, Eyles DW, Kesby J, et al. Vitamin D deficiency during various stages of pregnancy in

the rat; its impact on development and behaviour in adult offspring. Psychoneuroendocrinology
2007;32:227-234.

(70.) Hollis BW, Wagner CL. Assessment of dietary vitamin D requirements during pregnancy and

lactation. Am J Clin Nutr 2004;79:717-726.

(71.) Hollis BW, Wagner CL. Vitamin D requirements during lactation: high-dose maternal

supplementation as therapy to prevent hypovitaminosis D for both the mother and the nursing infant.

Am J Clin Nutr 2004;80:1752S-1758S.

(72.) Vieth R. The role of vitamin D in the prevention of osteoporosis. Ann Med 2005;37:278-285.

(73.) Cannell JJ. Epidemic influenza and vitamin D. Medical News Today, 15 Sep 2006.

http://www.medicalnewstoday.com/articles/51913.php [Accessed November 2, 2007]

(74.) Burns J, Paterson CR. Single dose vitamin D treatment for osteomalacia in the elderly. Br Med J

(Clin Res Ed) 1985;290:281-282.

(75.) Diamond TH, Ho KW, Rohl PG, Meerkin M. Annual intramuscular injection of a megadose of

cholecalciferol for treatment of vitamin D deficiency: efficacy and safety data. Med J Aust 2005;183:10-

(76.) Barger-Lux MJ, Heaney RP, Dowell S, et al. Vitamin D and its major metabolites: serum levels

after graded oral dosing in healthy men. Osteoporos Int 1998;8:222-230.

(77.) Wu F, Staykova T, Horne A, et al. Efficacy of an oral, 10-day course of high-dose calciferol in

correcting vitamin D deficiency. N Z Med J 2003;116:U536.

(78.) Villamor E. A potential role for vitamin D on HIV infection? Nutr Rev 2006;64:226-233.

(79.) Dowell SF, Whitney CG, Wright C, et al. Seasonal patterns of invasive pneumococcal disease.

Emerg Infect Dis 2003;9:573-579.

(80.) Jensen ES, Lundbye-Christensen S, Pedersen L, et al. Seasonal variation in meningococcal disease

in Denmark: relation to age and meningococcal phenotype. Scand J Infect Dis 2003;35:226-229.

(81.) Vlaminckx BJ, yen Pelt W, Schouls LM, et al. Long-term surveillance of invasive group A

streptococcal disease in The Netherlands, 1994-2003. Clin Microbiol Infect 2005;11:226-231.

(82.) Lee HY, Andalibi A, Webster P, et al. Antimicrobial activity of innate immune molecules against

Streptococcus pneumoniae, Moraxella catarrhalis and nontypeable Haemophilus influenzae. BMC
Infect Dis 2004;4:12.

(83.) Bergman P, Johansson L, Wan H, et al. Induction of the antimicrobial peptide CRAMP in the

blood-brain barrier and meninges after meningococcal infection. Infect Immun 2006;74:6982-6991.

(84.) Ryan MA, Akinbi HT, Serrano AG, et al. Antimicrobial activity of native and synthetic surfactant

protein B peptides. J Immunol 2006;176:416-425.

(85.) Kimball SM, Ursell MR, O'Connor P, Vieth R. Safety of vitamin D3 in adults with multiple

sclerosis. Am J Clin Nutr 2007;86:645-651.

(86.) Zhou W, Suk R, Liu G, et al. Vitamin D is associated with improved survival in early-stage nonsmall

cell lung cancer patients. Cancer Epidemiol Biomarkers Prey 2005;14:2303-2309.

(87.) Porojnicu A, Robsahm TE, Berg JP, Moan J. Season of diagnosis is a predictor of cancer survival.

Sun-induced vitamin D may be involved: a possible role of sun-induced vitamin D. J Steroid Biochem
Mol Biol 2007; 103:675-678.

(88.) Lim HS, Roychoudhuri R, Peto J, et al. Cancer survival is dependent on season of diagnosis and

sunlight exposure. Int d Cancer 2006;119:1530-1536.

(89.) Tangpricha V, Colon NA, Kaul H, et al. Prevalence of vitamin D deficiency in patients attending

an outpatient cancer care clinic in Boston. Endocr Pratt 2004;10:292-293.

(90.) Plant AS, Tisman G. Frequency of combined deficiencies of vitamin D and holotranscobalamin in

cancer patients. Nutr Cancer 2006;56:143-148.

(91.) Thomas MK, Lloyd-Jones DM, Thadhani RI, et al. Hypovitaminosis D in medical inpatients. N

Engl J Med 1998;338:777-783.

(92.) Vieth R. Vitamin D supplementation, 25-hydroxyvitamin D concentrations, and safety. Am J Clin

Nutr 1999;69:842-856.

(93.) Hathcock JN, Shao A, Vieth R, Heaney R. Risk assessment for vitamin D. Amy Clin Nutr

2007;85:6-18.

(94.) Berwick M, Armstrong BK, Ben-Porat L, et al. Sun exposure and mortality from melanoma. J Natl

Cancer Inst 2005;97:195-199.

(95.) Davies M, Berry JL, Mee AP. Bone disorders associated with gastrointestinal and hepatobiliary

disease. In: Feldman D, Pike JW, Glorieux FH, eds. Vitamin D. San Diego, CA: Elsevier; 2005:1293-
1311.

(96.) Fisher L, Fisher A. Vitamin D and parathyroid hormone in outpatients with noncholestatic chronic

liver disease. Clin Gastroenterol Hepatol 2007;5:513-520.

(97.) Sharma OP. Hypercalcemia in granulomatous disorders: a clinical review. Curt Opin Pulm Med

2000;6:442-447.

John J. Cannell, MD and Bruce W. Hollis, PhD

John J. Cannell, MD--Director, Vitamin D Council Correspondence address: 9100 San Gregorio Road,
Atascadero, CA 93422 Email: jjcannell@gmail.com
Bruce W. Hollis, PhD--Professor of biochemistry, molecular biology, and pediatrics, Medical University
of South Carolina, Charleston, SC

http://www.dobrametoda.com/ARTYKULY/Stosowanie%20witaminy%20D%20w%20praktyce%20klinicznej.pdf.